In 2022 was de helft van alle sterfgevallen te wijten aan aandoeningen van de bloedsomloop (27.466 sterfgevallen) en tumoren (27.422 sterfgevallen). Dat blijkt uit de nieuwe statistieken over de doodsoorzaken van Statbel, het Belgische statistiekbureau. Bij mannen veroorzaken tumoren met 26,6 % van de gevallen het grootste aantal sterfgevallen. Bij vrouwen waren aandoeningen van de bloedsomloop goed voor 24,9% van de sterfgevallen. Als we kijken naar de plaats en tijd van het overlijden, dan is het ziekenhuis de meest voorkomende plaats van overlijden voor mensen tussen 45 en 84 jaar. In alle leeftijdsgroepen vindt meer dan de helft van alle sterfgevallen overdag plaats: 29,1% in de voormiddag en 27,3% in de namiddag. ‘s Nacht overlijden is zeldzamer, op welke leeftijd dan ook.

Tumoren en aandoeningen van de bloedsomloop maken de meeste slachtoffers met verschillen volgens geslacht en leeftijd

Na de aandoeningen van de bloedsomloop en tumoren komen aandoeningen van de ademhalingsorganen dit jaar op de derde plaats, zowel bij mannen als bij vrouwen. Er was ook een lichte stijging van het aantal onnatuurlijke sterfgevallen. Deze categorie, die onder andere ongevallen, valpartijen en zelfmoorden bevat, zijn nu goed voor 6,6% van de gevallen. Hoewel de stijging zeer gering was, is dit het hoogste niveau sinds 2001. Zoals gewoonlijk worden jongens en mannen het zwaarst getroffen (7,7% van de sterfgevallen bij mannen tegenover 5,6% bij vrouwen). Bij de 10- tot 29-jarigen zijn deze externe oorzaken in de meerderheid. Ze zijn zelfs verantwoordelijk voor 62% van de sterfgevallen bij jonge mannen tussen 25 en 29 jaar.

Aantal overlijdens voor de drie voornaamste doodsoorzaken, per gewest

Bij onze oudste bewoners vormen externe oorzaken slechts 5% van de gevallen. Boven de 85 jaar is de belangrijkste doodsoorzaak een aandoening van de bloedsomloop (een derde van de gevallen). Hoewel tumoren op de tweede plaats komen, komen ze relatief minder vaak voor dan in de jongere leeftijdsgroepen.

Zijn we klaar met COVID-19?

Heeft het virus dat in 2020 zo'n ravage aanrichtte nog steeds invloed op de doodsoorzaken in 2022? België had in 2022 nog steeds 6.539 sterfgevallen waarvan de hoofdoorzaak wordt toegeschreven aan COVID-19. Hoewel nog steeds aanwezig, is deze doodsoorzaak gestaag gedaald ten opzichte van de voorgaande twee jaar en staat het nu op hetzelfde niveau als ischemische hartziekten en cerebrovasculaire aandoeningen. Deze drie types oorzaken zijn elk goed voor 5 tot 5,5% van de sterfgevallen. Tegelijkertijd was er een lichte stijging van het aantal sterfgevallen als gevolg van aandoeningen van de ademhalingsorganen. Tegen 2020 en 2021 was deze categorie oorzaken gedaald tot ongeveer 8% van de gevallen. In 2022 is het voor bijna 10% van de gevallen, dicht bij het niveau van voor de pandemie (tussen 10 en 12%).

En kun je van ouderdom sterven?

Een bejaarde zonder bijzondere ziekte kan op een dag zonder duidelijke reden overlijden. We horen soms de uitdrukking "ze stierf van ouderdom". Dit is geen officiële oorzaak die is opgenomen in de internationale classificatie die hier wordt gebruikt om doodsoorzaken te classificeren. In dit soort gevallen, als er geen aandoening wordt gevonden, kan de arts die het overlijden vaststelt code R54 "Seniliteit" toekennen; hij of zij kan ook noteren dat de oorzaak onbekend is.

Waar en wanneer overlijden mensen in 2022?

De plaats varieert naargelang de leeftijd

De dood van de jongsten vindt meestal plaats in een privéwoning. Hoe ouder men wordt, hoe kleiner de kans is dat de dood in de privésfeer plaatsvindt.

Overlijden in het ziekenhuis komt vaker voor bij 45-84-jarigen: het is de laatste plaats waar meer dan 50% van de mensen in deze leeftijdsgroep verblijft. Onze ouderen, geboren voor de oorlog, overlijden vaker in instellingen, meestal in rusthuizen.

Aandoeningen van de ademhalingsorganen op de voorgrond in april en december

In een eerder persbericht kondigde Statbel aan dat december 2022 gekenmerkt werd door “een bovengemiddeld aantal overlijdens ten gevolge van een samenspel van verschillende factoren, waaronder de hogere circulatie van griep en RSV^[1]. Uit gegevens over de doodsoorzaken blijkt nu dat ziekten van de ademhalingsorganen - waaronder de genoemde virussen - in december iets vaker voorkwamen dan in de andere maanden van het jaar. Zij waren deze maand goed voor bijna 16% van de sterfgevallen. In dezelfde maand waren tumoren verantwoordelijk voor slechts 22% van de sterfgevallen (vergeleken met 26-29% voor de rest van het jaar). Deze categorie sterfgevallen kwam ook iets vaker voor in april (13% van de sterfgevallen).

Vaker sterfgevallen overdag

Het is vaker overdag dat onze medeburgers overlijden: 29,1% 's ochtends en 27,3% 's middags. ‘s Nacht overlijden is zeldzamer, op welke leeftijd dan ook. Een iets groter deel van onze ouderen zal echter op dat moment overlijden: in 2022 was dat iets meer dan een vijfde van de 80-plussers.

^[1] RSV (respiratoir syncytieel virus) is de belangrijkste oorzaak van lagere luchtweginfecties bij baby’s jonger dan één jaar