Met 113.593 geboorten in 2022 en 110.198 geboorten in 2023 zet de dalende trend van het aantal geboorten in België zich verder met een terugval van 3%. Sinds de piek in 2010 en met uitzondering van een opleving in 2021 – een gedeeltelijk inhaalbeweging voor de geboorten die omwille van de gezondheidscrisis werden uitgesteld – blijft het aantal geboorten dalen tot onder het dieptepunt van 2002 (11.484 geboorten) en bereikt het het laagste niveau sinds 1942.

De daling van het geboortecijfer wordt bevestigd

Deze daling is vooral uitgesproken in Brussel (-5,1%) en in Wallonië (-4,8%). In Vlaanderen bedraagt ze slechts 1,5% ten opzichte van 2022. Terwijl de daling op nationaal niveau enkel voor moeders met de Belgische nationaliteit zichtbaar was, wordt er in 2023 een daling van het geboortecijfer bij zowel Belgische moeders (-3,2%) als buitenlandse moeders (-2,3%) vastgesteld, met een meer uitgesproken trend in Brussel en Wallonië.

Het brutogeboortecijfer (d.w.z. het aantal levendgeborenen in verhouding tot de gemiddelde Belgische bevolking in dat jaar) bedraagt 9,4 ‰ (of 9,4 levendgeborenen per 1.000 inwoners) in 2023 en ligt daarmee voor het tweede jaar op rij onder de grens van 10 promille. 10 jaar geleden, in 2013, was dit nog 11,2‰. In 10 jaar tijd is het Belgische geboortecijfer met bijna 12% gedaald.

Vruchtbaarheidscijfers verschillen naar gelang het gewest en de nationaliteit

Het totale vruchtbaarheidscijfer (TVC)^[1] vertoont ook een neerwaartse trend. Het bedroeg 1,53 in 2022 volgens de definitieve gegevens en bedraagt 1,47 kinderen per vrouw volgens de voorlopige gegevens van 2023 (1,37 voor Belgische vrouwen en 1,91 voor niet-Belgische vrouwen). Enkel moeders met buitenlandse nationaliteit in het Vlaams Gewest vertonen nog steeds een TVC van meer dan 2,1 kinderen per vrouw. Het TVC van moeders met buitenlandse nationaliteit in het Waals Gewest viel dit jaar onder het vervangingsniveau^[2]. Dit cijfer is het laagste in het Brusselse gewest (1,36 voor alle nationaliteiten samen) en meer bepaald bij Belgische vrouwen met een score van 1,26 kinderen per vrouw in 2023. Wallonië en Vlaanderen liggen dicht bij de nationale waarden met een TVC van respectievelijk 1,48 en 1,50 kinderen per vrouw. De gemiddelde leeftijd bij moederschap is 31,1 jaar in 2023 net zoals in 2022. Deze leeftijd was 30,1 jaar in 2013 en is dus in 10 jaar tijd met één jaar gestegen.

Door onze twee belangrijkste gegevensbronnen te koppelen - demoBEL-gegevens op basis van het Rijksregister van de natuurlijke personen, enerzijds, en gegevens van de geboorteformulieren die eerst worden verwerkt door de gewestelijke instellingen^[3], anderzijds - beschikken we over een schat aan informatie over de geboorten en de vruchtbaarheid. Deze informatie stelt Statbel, het Belgische statistiekbureau, in staat om het geboortecijfer en de vruchtbaarheid^[4] in België te schetsen en in een context te plaatsen.

Later en diverser ouderschap

In de overgrote meerderheid van de gevallen leefde een moeder samen met haar partner wanneer ze in 2022 een kind kreeg: 86,4 % van de gevallen. Geboorten binnen een getrouwd koppel (vroeger bekend als “wettige” geboorten) maken nu nog maar 45% uit van de geboorten. Deze geboorten vormden 10 jaar geleden de meerderheid (52,1%). In 2015 vond er een verschuiving plaats. Toen was de verdeling bijna in evenwicht (49,4% van de geboorten binnen het huwelijk tegenover 50,6% buiten het huwelijk).

De gemiddelde leeftijd van de moeder bij de geboorte van haar eerste kind blijft ongewijzigd op 29,6 jaar. Alleen in Wallonië stijgt deze leeftijd naar 29,3 jaar. Nieuwe moeders in Vlaanderen zijn dit jaar opnieuw 29,6 jaar oud. In Brussel zijn ze met 30,8 jaar nauwelijks jonger dan ze in 2021 waren. Sinds enkele jaren staan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest nek aan nek voor de eerste plaats voor wat deze leeftijd betreft. In 2022 is het in de provincie Waals-Brabant dat men het laatst moeder werd: 31,1 jaar. Dit gebeurt het vroegst in het arrondissement Charleroi, dat als enige onder de grens van 28 jaar blijft. Er is een lichte verjonging van de co-ouder, die de afgelopen 5 jaar gemiddeld ouder was dan 34 jaar. In 2022 was de co-ouder 33,9 jaar oud.

Waar, hoe en wanneer vonden de geboorten plaats in 2022?

De meeste geboorten vonden in een ziekenhuis plaats. In 2022 was dat voor 97,8% van de geboorten het geval. De andere geboorteplaatsen omvatten privéwoningen, geboortehuizen en elke andere plaats waar de bevalling plaatsvindt. 942 pasgeborenen zagen het daglicht in een privéwoning - waarvan sommigen thuis -, of 0,8% van de gevallen. Dit aandeel is gelijk aan dat in 2021, maar is iets hoger dan in 2012 (0,7% van de gevallen).

Het percentage geboorten door middel van een keizersnede is de afgelopen 3 jaar licht gestegen. In 2022 was dat 22,2%. Dit percentage bedroeg 20,5% in 2012 en leek zich daarna een paar jaar te stabiliseren rond 21,2%. Sinds 2020 stijgt het geleidelijk sterker. Geboorten via geassisteerde of instrumentele bevallingen (keizersnede, forceps, vacuümextractie) volgen een gelijkaardige trend. Ze zijn goed voor 31,2% van de gevallen.

Merkwaardige informatie

In 2022 zag 16% van de pasgeborenen 's nachts het levenslicht! Het grootste aantal geboorten vindt 's middags plaats. Een derde van de pasgeborenen werd op dit tijdstip geboren.

^[1] Het totale vruchtbaarheidscijfer is gelijk aan het aantal kinderen dat een vrouw in haar vruchtbare levensjaren zou krijgen als op elke leeftijd het vruchtbaarheidscijfer van het beschouwde jaar op haar van toepassing zou zijn.
^[2] Vervangingsniveau = 2,1 kinderen per vrouw
^[3] In alfabetische volgorde: Agence pour une Vie de Qualité (AVIQ), Departement Zorg (Vlaams overheid), Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel-Hoofdstad.
^[4] Het geboortecijfer analyseert het aantal levendgeborenen in verhouding tot een bepaalde bevolking als geheel (België in ons geval). Het vruchtbaarheidscijfer kijkt ook naar geboorten maar enkel in verhouding tot vrouwen op vruchtbare leeftijd (vrouwen tussen 15 en 49 jaar).