Statbel DataLab: nieuwe statistieken, methoden en gegevensbronnen in beta-versie
Online platformen waren in 2021 goed voor 6.520.000 overnachtingen bij particulieren
In 2021 werden 644.000 verblijven gereserveerd via een online platform (Airbnb, Booking.com, Expedia of TripAdvisor), waarbij reizigers in totaal 6.520.000 nachten spendeerden. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van Statbel, het Belgische statistiekbureau. De verhuur van accommodaties aangeboden door particulieren via een online platform is sterk ingeburgerd. Dat groeiende fenomeen brengt Statbel in kaart in deze experimentele statistiek. Hiervoor maakt Statbel gebruik van data die het via Eurostat van vier grote platformbedrijven ontvangt. Deze vier platformbedrijven, Airbnb, Booking.com, de Expedia Group en TripAdvisor, verstrekken gepseudonimiseerde en geaggregeerde data over alle reservaties en overnachtingen die via hun platformen op het Belgische grondgebied plaatsvonden.
Deze experimentele statistiek beperkt zich tot de accommodaties die door particulieren worden aangeboden. Professionele aanbieders van logies, zoals hotels, worden uitgesloten. De statistieken van deze professionele aanbieders zitten in de officiële toerismestatistieken. Meer informatie over deze experimentele statistiek en de gebruikte data is beschikbaar in het tabblad documentatie.
Online platformen waren in 2021 goed voor 6.520.000 overnachtingen bij particulieren
In 2021 werden 644.000 verblijven gereserveerd via een online platform, waarbij reizigers in totaal 6.520.000 nachten spendeerden. Dat betekent een substantiële toename in vergelijking met het coronajaar 2020, maar een afname met respectievelijk 22% voor de reservaties en 7% voor het aantal overnachtingen ten opzichte van het pre-coronajaar 2019.
De helft van de overnachtingen vond plaats in het Vlaamse Gewest
Het Vlaamse Gewest telt het grootste aantal overnachtingen in accommodaties aangeboden door particulieren die middels een online platform werden gereserveerd. In 2021 vonden 50,1% van alle overnachtingen in het Vlaamse Gewest plaats, 36,2% in het Waalse Gewest en ten slotte 13,7% in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.
In vergelijking met 2019 noteren het Vlaamse Gewest (+72.000) en vooral het Waalse Gewest (+680.000) een toename in het aantal overnachtingen bij particulieren. Het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest daarentegen zag in deze periode het aantal overnachtingen sterk afnemen (-1.219.000). Hierdoor daalde het aandeel van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 30% in 2019 naar 14% van het totale aantal overnachtingen in België in 2021.
Ondanks sterke afname blijft Brussel-Hoofdstad het populairste arrondissement
Ondanks een sterke afname vanaf 2020, blijft Brussel-Hoofdstad het arrondissement met het grootste aantal overnachtingen die via een online platform bij een particulier werden geboekt. Over het volledige kalenderjaar 2021 vonden er 891.000 overnachtingen in de hoofdstad plaats. De arrondissementen Oostende (713.000 overnachtingen) en Brugge (591.000 overnachtingen) vervolledigen de top-3. In Wallonië was het arrondissement Verviers met 493.000 overnachtingen het populairst, goed voor een landelijke vijfde plaats.
Aandeel buitenlanders kalft verder af
In 2019 werden 77% van de overnachtingen gereserveerd door niet-ingezetenen, dus reizigers wiens hoofdverblijfplaats zich in het buitenland bevindt. Door de reisrestricties verbonden aan de coronacrisis, daalde dit aandeel naar 52% in 2020 en 43% in 2021. De toename in het aantal overnachtingen dat we in 2021 vaststellen, komt dus in hoofdzaak op rekening van Belgen die in eigen land op vakantie trokken.
Ten slotte is het eveneens mogelijk om voor de niet-ingezetenen het aantal overnachtingen op te delen naar het herkomstland van de reiziger. Uit deze analyse blijkt dat in 2019 de Fransen de grootste groep niet-ingezetenen vormden die via een online platform een accommodatie bij een particulier reserveerden. In 2020 sprongen de Nederlanders over de Fransen, om met 23% van de overnachtingen het belangrijkste herkomstland te worden. Ook in 2021 vormen de Nederlanders, met 27% van de overnachtingen, het voornaamste herkomstland van reizigers die een accommodatie bij een particulier huren. In 2021 vertegenwoordigen de Nederlanders en Fransen overigens meer dan de helft van het aantal overnachtingen bij particulieren (51%). Met 15% van de overnachtingen sluiten de Duitsers de top-3 af, gevolgd door Spanjaarden en inwoners van de Verenigde Staten. Ten slotte valt op dat het aandeel van het Verenigd Koninkrijk in de periode 2019-2021 sterk afneemt.
De voorbije jaren raakten diverse apps in gebruik die mensen met elkaar in contact brengen om goederen en diensten uit te wisselen. Steeds meer consumenten doen een beroep op een online platform om een vakantieverblijf te reserveren of laten een maaltijd aan huis leveren door een fietskoerierbedrijf. Hierdoor neemt het economische belang van de deeleconomie snel toe.
Vandaar dat Statbel, het Belgische statistiekbureau, in nauwe samenwerking met Eurostat en andere nationale statistische instellingen, bestudeert op welke manier de deeleconomie kan geïntegreerd worden in de openbare statistieken. Bij de analyse van de platformbedrijven worden de nationale statistische instellingen echter geconfronteerd met een aanzienlijke moeilijkheid. De grootste platformbedrijven zijn multinationale spelers, die hun activiteiten in België vaak beheren vanuit een buitenlandse zetel. Deze ondernemingen zijn daarom zelden terug te vinden in de reguliere ondernemingsstatistieken of –registers. Om de vereiste data te verkrijgen zouden de nationale statistische instellingen bijgevolg verplicht zijn om alle platformbedrijven op unilaterale basis te contacteren. Dat was een tijdrovende en weinig efficiënte werkwijze, zowel voor de platformbedrijven als voor de statistische instellingen. Vandaar dat de Europese Commissie besloot om deze gesprekken naar zich toe te trekken en via één overeenkomst de data voor alle EU-lidstaten op te vragen. Deze onderhandelingen focusten zich in eerste instantie op de sector van het verblijfstoerisme en resulteerden in akkoorden met de platformbedrijven Airbnb, Booking.com, TripAdvisor en Expedia . Ondertussen hebben deze bedrijven de eerste gegevensbestanden aan Eurostat geleverd. Eurostat deelt de microdata vervolgens op in 27 nationale gepseudonimiseerde en geaggregeerde bestanden, waardoor Statbel informatie ontvangt over alle reservaties en overnachtingen die via deze vier online platformen op het Belgische grondgebied worden gereserveerd.
Met de akkoorden tussen de Europese Commissie en de vier platformbedrijven werd een eerste, belangrijke horde genomen. Maar het methodologisch werk vangt nu pas aan. Op basis van de eerste bestanden moeten de nationale statistische instellingen en Eurostat nog een geharmoniseerde aanpak voor de methodologische uitdagingen uitwerken. Doordat de microdata van de platformbedrijven geen identificatiegegevens bevatten, vormen in het bijzonder de dubbeltellingen een aanzienlijk probleem. Deze dubbeltellingen, waarbij een accommodatie dus minstens in twee verschillende bestanden zit vervat, vormen vooral een uitdaging om de capaciteit te bepalen. Vandaar dat deze informatie niet vervat zit in de experimentele statistiek.
Op dit moment bestuderen de nationale statistische instellingen samen met Eurostat welke technieken het best gebruikt kunnen worden om de methodologische problemen op te lossen. Hierbij wordt vooral gekeken naar innovatieve methoden zoals webscraping. Bij webscraping schraapt men relevante informatie van websites, hetgeen in combinatie met artificiële intelligentie als de beste oplossing wordt gezien. Concreet bestuderen we de volgende twee pistes:
- tekstherkenning: particulieren die eenzelfde kamer aanbieden op meerdere online platformen, maken in regel gebruik van dezelfde tekst. Door op zoek te gaan naar kernwoorden, zoals de locatie van het logement, de grootte van de kamer, aanwezige faciliteiten, … kunnen identieke accommodaties automatisch opgespoord worden;
- fotoherkenning: bij deze techniek worden de foto’s die bij een advertentie worden geplaatst automatisch vergeleken, om op die manier eventuele dubbeltellingen te identificeren. Deze techniek vereist echter een groot computergeheugen en wordt hierom eerder als een alternatieve oplossing achter de hand gehouden.
Op termijn is het de bedoeling om de platformdata te integreren in de recurrente statistiek. De timing hiervoor is zowel afhankelijk van het bereiken van een geharmoniseerde aanpak van de methodologische problemen als van een snellere datalevering door de platformbedrijven.