Statbel publiceert voor de eerste keer dit jaar een statistiek over de verklaring van wettelijk samenwonen door gebruik te maken van het Rijksregister van de natuurlijke personen (RR). Overeenkomstig de wet van 23 november 1998 tot invoering van de wettelijke samenwoning (gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 12 januari 1999) hebben twee personen die samenwonen sinds 1 januari 2000 de mogelijkheid om het feit dat ze samenwonen officieel te bekrachtigen. Er is dus sprake van wettelijk samenwonen wanneer twee personen die samenwonen een verklaring in die zin afleggen aan hun gemeentebestuur, ongeacht hun geslacht en verwantschap. De voorwaarden voor het afleggen van deze verklaring zijn als volgt:

• juridisch bekwaam zijn om een contract te sluiten
• Niet getrouwd zijn
• Niet wettelijk samenwonen met een andere persoon

De ambtenaar van de burgerlijke stand is verplicht de naleving van de wettelijke voorwaarden te controleren en de verklaring in het RR te registreren.

In België betreft het wettelijk samenwonen a priori een situatie waarbij twee personen samenleven. We hebben echter enkele zeldzame gevallen van registratie van wettelijk samenwonen via consulaire posten in het buitenland kunnen opsporen.

De huidige statistiek wordt opgesteld door gebruik te maken van het informatietype "wettelijk samenwonen" (I.T. 123) van het RR. Het I.T. 123 registreert een reeks gegevens met betrekking tot het wettelijk samenwonen, waaronder de datum van de verklaring, de plaats van inschrijving van de verklaring (gemeente van verblijf), de aanwezigheid van een notariële overeenkomst (met de datum en plaats waar ze werd gesloten), de datum en de reden van beëindiging. Door deze informatie te koppelen aan andere I.T. in het RR kunnen we samenwonenden karakteriseren en tabellen opstellen op basis van geslacht, leeftijd, nationaliteit, enz. Een buitenlands persoon die illegaal op het grondgebied verblijft, kan legaal samenwonen op voorwaarde dat hij/zij, samen met de persoon met wie hij/zij samenwoont, een gemeenschappelijke hoofdverblijfplaats in België heeft. In deze statistiek nemen we echter geen gevallen op van twee personen die samenwonen en die ingeschreven zijn in het wachtregister. Om tot een coherente statistiek te komen, hebben we ook enkele zeldzame gevallen uitgesloten die een tegenstrijdigheid vertonen tussen de burgerlijke staat en de situatie van wettelijk samenwonen (duidelijk gehuwde (of gescheiden) personen op basis van een "redelijke" observatieperiode; gevallen die verband houden met een late - maar "redelijke" - registratie van echtscheidingen zijn dus in de statistieken opgenomen).