Wettelijke samenwoning

Het aantal wettelijke samenwoningen en beëindigingen stijgt opnieuw

Bevolking
Het aantal wettelijke samenwoningen en beëindigingen stijgt opnieuw

In 2021 gingen 37.768 koppels wettelijk samenwonen. Dat is een lichte stijging van 4% ten opzichte van 2020, maar nog steeds ver onder het niveau van 2019 (40.801 verklaringen).

Er waren wel relatief gezien meer koppels die hun wettelijk samenwonen beëindigden (+12%) , maar ook hier blijft dit ruim onder het peil van 2019.

De gemiddelde duur van wettelijke samenwoning vóór beëindiging blijft toenemen: van 5,2 jaar in 2020 tot 5,4 jaar in 2021.

In 2021 was het huwelijk in 54,1% van de gevallen de reden om een wettelijke samenwoning stop te zetten en de verklaring in onderlinge overeenstemming in 36,4% van de gevallen.

Wettelijk samenwonen rond de leeftijd van 31 jaar

In 2021 gingen ongehuwden voor het eerst wettelijk gaan samenwonen rond de leeftijd van 31 jaar: gemiddeld op 31,8 jaar voor de eerste samenwonende en 29,9 jaar voor de tweede. Het leeftijdsverschil binnen het koppel blijft stabiel: het bedraagt 1,8 jaar voor wettelijk samenwonenden.

Visualisatie
Content
Tabel 1
Content

Evolutie van het aantal verklaringen van wettelijke samenwoning per jaar en administratieve eenheid, sinds 2000

Administratieve eenheid Jaar
2000 2005 2010 2015 2020 2021
België 2.694 15.513 36.962 40.770 36.329 37.768
Brussels Hoofdstedelijk Gewest 121 1.594 2.957 3.125 2.790 3.132
Vlaams Gewest 2.040 7.569 21.928 23.335 21.457 22.152
Waals gewest 533 6.350 12.077 14.310 12.082 12.484
Tabel 2
Content

Evolutie van het aantal beëindigingen van wettelijk samenwonen per jaar en administratieve eenheid, sinds 2000

Administratieve eenheid Jaar
2000 2005 2010 2015 2020 2021
België 111 3.299 13.487 22.227 21.845 24.533
Brussels Hoofdstedelijk Gewest 5 271 909 1.340 1.283 1.323
Vlaams Gewest 83 1.909 7.779 13.326 13.285 14.486
Waals gewest 22 1.039 4.472 7.099 7.133 8.456

Statbel publiceert voor de eerste keer dit jaar een statistiek over de verklaring van wettelijk samenwonen door gebruik te maken van het Rijksregister van de natuurlijke personen (RR). Overeenkomstig de wet van 23 november 1998 tot invoering van de wettelijke samenwoning (gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 12 januari 1999) hebben twee personen die samenwonen sinds 1 januari 2000 de mogelijkheid om het feit dat ze samenwonen officieel te bekrachtigen. Er is dus sprake van wettelijk samenwonen wanneer twee personen die samenwonen een verklaring in die zin afleggen aan hun gemeentebestuur, ongeacht hun geslacht en verwantschap. De voorwaarden voor het afleggen van deze verklaring zijn als volgt:

  • juridisch bekwaam zijn om een contract te sluiten
  • Niet getrouwd zijn
  • Niet wettelijk samenwonen met een andere persoon

De ambtenaar van de burgerlijke stand is verplicht de naleving van de wettelijke voorwaarden te controleren en de verklaring in het RR te registreren.

In België betreft het wettelijk samenwonen a priori een situatie waarbij twee personen samenleven. We hebben echter enkele zeldzame gevallen van registratie van wettelijk samenwonen via consulaire posten in het buitenland kunnen opsporen.

De huidige statistiek wordt opgesteld door gebruik te maken van het informatietype "wettelijk samenwonen" (I.T. 123) van het RR. Het I.T. 123 registreert een reeks gegevens met betrekking tot het wettelijk samenwonen, waaronder de datum van de verklaring, de plaats van inschrijving van de verklaring (gemeente van verblijf), de aanwezigheid van een notariële overeenkomst (met de datum en plaats waar ze werd gesloten), de datum en de reden van beëindiging. Door deze informatie te koppelen aan andere I.T. in het RR kunnen we samenwonenden karakteriseren en tabellen opstellen op basis van geslacht, leeftijd, nationaliteit, enz. Een buitenlands persoon die illegaal op het grondgebied verblijft, kan legaal samenwonen op voorwaarde dat hij/zij, samen met de persoon met wie hij/zij samenwoont, een gemeenschappelijke hoofdverblijfplaats in België heeft. In deze statistiek nemen we echter geen gevallen op van twee personen die samenwonen en die ingeschreven zijn in het wachtregister. Om tot een coherente statistiek te komen, hebben we ook enkele zeldzame gevallen uitgesloten die een tegenstrijdigheid vertonen tussen de burgerlijke staat en de situatie van wettelijk samenwonen (duidelijk gehuwde (of gescheiden) personen op basis van een "redelijke" observatieperiode; gevallen die verband houden met een late - maar "redelijke" - registratie van echtscheidingen zijn dus in de statistieken opgenomen).