In 2020 werd 10,9% van de Belgische bevolking geconfronteerd met een situatie van materiële en sociale deprivatie. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van Statbel, het Belgische statistiekbureau. Deze voorlopige resultaten komen uit de EU-SILC-enquête 2020. Dit zijn de eerste beschikbare armoede-indicatoren in België in 2020. Ze zullen in de komende maanden aangevuld worden met monetaire indicatoren.
- Er zijn uitgesproken verschillen tussen de drie gewesten: 21,7% van de Brusselaars bevond zich in een precaire situatie, terwijl het in Wallonië om 15,5% en in Vlaanderen om 6,3% van de bevolking ging.
- In 2020 was ongeveer een kwart van de Belgen financieel niet in staat om een onverwachte uitgave te doen en kon 2% zich thuis geen internetverbinding veroorloven.
- Alleenstaande ouders en hun kinderen hadden het beduidend zwaarder dan de andere categorieën. 27,4% van hen bevond zich in een situatie van materiële en sociale deprivatie.
- Bovendien is het aandeel van de bevolking dat leeft in een huishouden dat verklaarde (grote) moeilijkheden te hebben om de eindjes aan elkaar te knopen 17%.
- Tot slot schatte 10% van de bevolking dat hun totale inkomen in 2020 is gedaald ten opzichte van 12 maanden eerder en 6% verwacht dat hun totale inkomen in de komende 12 maanden zal dalen.
- In vergelijking met de cijfers van de EU-SILC-enquête 2019 zijn de resultaten zeer stabiel gebleven. De impact van de COVID-19-crisis is niet merkbaar in deze subjectieve indicatoren.
Percentage van de bevolking dat materieel en sociaal gedepriveerd is
| Materiële en sociale deprivatie - België | 2019 | 2020* |
|---|---|---|
| Totaal | 11,0% | 10,9% |
| Per gewest | ||
| Brussels Hoofdstedelijk Gewest | 21,2% | 21,7% |
| Vlaams Gewest | 6,5% | 6,3% |
| Waals Gewest | 15,9% | 15,5% |
| Per geslacht | ||
| Mannen | 10,8% | 10,5% |
| Vrouwen | 11,3% | 11,3% |
| Per leeftijdsgroep | ||
| 0-17 | 13,1% | 11,8% |
| 18-24 | 8,5% | 10,2% |
| 25-49 | 11,4% | 11,4% |
| 50-64 | 12,7% | 12,7% |
| 65+ | 7,0% | 6,9% |
| Per type van huishouden | ||
| 1 volwassene met kind(eren) | 29,7% | 27,4% |
| 2 volwassenen met kind(eren) | 8,6% | 9,3% |
| 2 volwassenen zonder kind, van wie minstens 1 ouder dan 64 jaar | 4,9% | 4,2% |
| 2 volwassenen zonder kind ,jonger dan 65 jaar | 8,6% | 8,1% |
| Alleenstaand | 18,4% | 17,8% |
| Andere | 7,6% | 7,5% |
* 2020: voorlopige cijfers
Dertien items voor België en de gewesten
Materiële en sociale deprivatie betekent dat men zich de gangbare levensstandaard niet kan veroorloven. Iemand wordt als gedepriveerd beschouwd wanneer die zich minstens vijf van onderstaande materiële bezittingen of (sociale) handelingen niet kan veroorloven.
In 2020 was ongeveer een kwart van de Belgen financieel niet in staat om een onverwachte uitgave te doen. 5,7% van hen had niet de financiële capaciteit om hun rekeningen op tijd te betalen en 2,1% kon zich thuis geen internetverbinding veroorloven.
Achter de nationale cijfers schuilen echter grote regionale verschillen. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kon 44,2% van de mensen geen onverwachte uitgave doen, tegenover 36% in het Waals Gewest en 12,7% in het Vlaams Gewest. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gaf ook 27,8% van de mensen aan dat ze niet elke week een klein bedrag voor zichzelf konden uitgeven. In het Waals gewest was dat 17,8%, in het Vlaams gewest 7,5%. Bovendien had 11,2% van de Brusselaars onvoldoende middelen om hun huis degelijk te verwarmen. In Wallonië en Vlaanderen was dat respectievelijk 7,1% en 1,7%.
Materiële en sociale deprivatie items in België en de gewesten - 2020
| Financiële onmogelijkheid om: | BE | BRL | VG | WG | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | rekeningen op tijd te betalen | 5,7% | 10,8% | 3,5% | 8,1% |
| 2. | een week vakantie per jaar te nemen buitenshuis | 21,0% | 27,6% | 14,0% | 31,5% |
| 3. | minstens om de twee dagen vlees, kip of vis te eten | 3,5% | 6,6% | 1,4% | 6,4% |
| 4. | een onverwachte uitgave te doen | 23,4% | 44,2% | 12,7% | 36,0% |
| 5. | een persoonlijke wagen te bezitten | 6,1% | 18,8% | 3,8% | 6,1% |
| 6. | de woning degelijk te verwarmen | 4,5% | 11,2% | 1,7% | 7,1% |
| 7. | beschadigde of versleten meubels te vervangen | 14,6% | 23,3% | 10,3% | 19,7% |
| 8. | versleten kledij te vervangen door nieuwe kledij | 8,3% | 13,8% | 5,9% | 10,7% |
| 9. | twee paar schoenen in goede staat te hebben | 2,6% | 1,6% | 2,6% | 3,0% |
| 10. | thuis toegang tot internet te hebben | 2,1% | 2,9% | 1,7% | 2,6% |
| 11. | minstens éénmaal per maand met vrienden of familie af te spreken om iets te eten of te drinken | 10,6% | 19,2% | 7,6% | 13,1% |
| 12. | regelmatig deel te nemen aan vrijetijdsactiviteiten | 13,4% | 23,4% | 8,4% | 19,0% |
| 13. | wekelijks een bedrag uit te geven voor persoonlijke behoeften | 12,9% | 27,8% | 7,5% | 17,8% |
Eenoudergezinnen hebben het beduidend zwaarder
Dat eenoudergezinnen het zwaarder hebben, blijkt vooral uit volgende items: 54,6% van de betrokkenen kon geen onverwachte uitgaven doen, 3,3% kon zich thuis geen internetverbinding veroorloven, 31,9% kon geen beschadigd of versleten meubilair vervangen, 20,3% kon hun versleten of verouderde kleding niet vervangen en 29,9% kon niet elke week een klein bedrag aan zichzelf uitgeven.
Subjectieve perceptie van de evolutie van het inkomen
In de EU-SILC-enquêtes 2019 en 2020 werd de respondenten gevraagd het totale maandelijkse beschikbare inkomen van hun huishouden van vorige maand te vergelijken met dat van 12 maanden geleden.
In het kader van de beoordeling van de impact van de coronacrisis op het inkomen van de huishoudens wordt opgemerkt dat 10% van de bevolking in 2020 in een huishouden leefde met een lager inkomen dan in 2019, terwijl dit inkomen in 2020 voor 26% van de bevolking hoger werd geschat. De rest van de bevolking behoort tot een huishouden waar de referentiepersoon aangaff dat het inkomen min of meer gelijk was aan dat van 12 maanden geleden.
Is uw totale beschikbare gezinsinkomen van de afgelopen maand hoger, min of meer gelijk aan of lager dan 12 maanden geleden?
| 2019 | 2020* | |
|---|---|---|
| Hoger | 29,3% | 26,4% |
| Min of meer gelijk | 61,8% | 63,2% |
| Lager | 8,9% | 10,4% |
* 2020: voorlopige cijfers
Als redenen voor de daling van het inkomen worden vooral de daling van de arbeidstijd of het loon in dezelfde functie (24%), het verlies van een baan of het faillissement (18%) en een categorie 'andere redenen' (25%) genoemd, die in 2019 al een gelijkaardig aandeel hadden. In vergelijking met de enquête van 2019 werden de eerste twee categorieën verhoudingsgewijs vaker geselecteerd in 2020, terwijl de categorieën 'verandering van baan' en 'verlaging van de sociale uitkeringen' minder vaak werden geselecteerd.
Voor de huishoudens die een stijging van hun maandinkomen aangaven, was de voornaamste reden de loonindexering of de herwaardering van het loon (61% in 2020 en 56% in 2019).
In de enquête is ook gekeken naar de inkomensvooruitzichten voor de 12 maanden na het interview. Volgens de schatting van de respondenten zou voor 15% van de bevolking hun gezinsinkomen moeten stijgen en voor 79% min of meer gelijk blijven. Tot slot leeft 6% van de bevolking in een huishouden waar het beschikbare inkomen de komende 12 maanden naar verwachting zal dalen. Deze cijfers zijn opnieuw vrij stabiel in vergelijking met de enquête die in 2019 werd gehouden.
In vergelijking met deze maand, schat u dat het totale beschikbare inkomen van uw huishouden in de komende 12 maanden zal stijgen, min of meer gelijk zal blijven of zal dalen?
| 2019 | 2020* | |
|---|---|---|
| Stijgen | 15,4% | 15,4% |
| Min of meer gelijk blijven | 80,2% | 78,9% |
| Dalen | 4,3% | 5,7% |
* 2020: voorlopige cijfers
Subjectieve armoede
Ten slotte bedraagt het aandeel van de bevolking dat leeft in een huishouden dat aangeeft moeilijkheden of zelfs grote moeilijkheden te hebben om rond te komen, 17% in 2020 tegenover 19% in 2019. Deze lichte daling van de subjectieve armoede wordt vastgesteld voor bijna alle categorieën van personen en alle soorten huishoudens, maar is niet merkbaar in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.