Statbel DataLab: nieuwe statistieken, methoden en gegevensbronnen in beta-versie
Platformdata in het verblijfstoerisme 2022
Een online platform gebruiken om vakantie te boeken, of om een vakantie-accommodatie te verhuren, werd het afgelopen decennium steeds populairder. Statbel, het Belgische statistiekbureau, maakt daarom een experimentele statistiek op over het gebruik van online platformen voor particuliere vakantieverblijven.
Hiervoor maakt Statbel gebruik van data die het via Eurostat van vier grote platformbedrijven ontvangt. Deze vier platformbedrijven, Airbnb, Booking.com, de Expedia Group en TripAdvisor, verstrekken gepseudonimiseerde en geaggregeerde data over alle reservaties en overnachtingen die via hun platformen op het Belgische grondgebied plaatsvonden.
Deze experimentele statistiek beperkt zich tot de accommodaties die door particulieren worden aangeboden. Professionele aanbieders van logies, zoals hotels, worden uitgesloten: die cijfers zitten vervat in de officiële toerismestatistieken. Meer informatie over deze experimentele statistiek en de gebruikte data is beschikbaar in het tabblad documentatie.
Online platformen waren in 2022 goed voor 8.624.000 overnachtingen bij particulieren
Dat de verhuur van accommodaties aangeboden door particulieren via een online platform sterk ingeburgerd is, blijkt uit de recentste cijfers. In 2022 werden 856.000 verblijven gereserveerd via een online platform, waarbij reizigers in totaal 8.624.000 nachten spendeerden. Dat betekent een toename van 32% in vergelijking met 2021 en het hoogste aantal verblijven en overnachtingen bij particulieren sinds de opstart van deze experimentele statistiek in 2018.
Bijna de helft van de overnachtingen vond plaats in het Vlaams Gewest
Het Vlaams Gewest telt het grootste aantal overnachtingen in accommodaties aangeboden door particulieren die via een online platform werden gereserveerd. In 2022 vonden 48,5% van alle overnachtingen in het Vlaams Gewest plaats, 32,2% in het Waals Gewest en ten slotte 19,3% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
In vergelijking met 2021 ziet vooral het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het aantal overnachtingen sterk toenemen (+87,0%). Toch blijft de hoofdstad het enige gewest waar het aantal overnachtingen in 2022 onder het niveau van 2019 blijft. Zo telde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 444.000 overnachtingen minder ten opzichte van 2019 (-21,0%).
Brussel-Hoofdstad blijft het populairste arrondissement
Op arrondissementsniveau blijft Brussel-Hoofdstad het arrondissement met het grootste aantal overnachtingen die via een online platform bij een particulier werden geboekt. Over het volledige kalenderjaar 2022 vonden er 1.666.000 overnachtingen in de hoofdstad plaats. De arrondissementen Oostende (757.000 overnachtingen) en Brugge (704.000 overnachtingen) vervolledigen de top-3. In Wallonië was het arrondissement Verviers met 567.000 overnachtingen het populairst, goed voor een landelijke vijfde plaats.
Buitenlanders vinden terug de weg naar België
In 2022 werden 67,5% van de overnachtingen gereserveerd door buitenlandse toeristen. Dat betekent een sterke toename in vergelijking met 2021, toen door de reisrestricties verbonden aan de coronacrisis, een meerderheid van de overnachtingen (56,8%) door Belgen werd geboekt. Toch ligt het aandeel van reizigers uit het buitenland nog steeds onder het cijfer van 2019, toen nog 76,8% van de overnachtingen op hun conto kwam.
Als we kijken naar het herkomstland van de reizigers, dan blijkt dat in 2022 de Nederlanders met 24,1% de grootste groep buitenlandse toeristen vormden die via een online platform een accommodatie bij een particulier reserveerden. Fransen (19,0%) en Duitsers (17,2%) vervolledigen de top-3. Die drie landen zijn samen goed voor 60% van het aantal overnachtingen bij particulieren.
De voorbije jaren raakten diverse apps in gebruik die mensen met elkaar in contact brengen om goederen en diensten uit te wisselen. Steeds meer consumenten doen een beroep op een online platform om een vakantieverblijf te reserveren of laten een maaltijd aan huis leveren door een fietskoerierbedrijf. Hierdoor neemt het economische belang van de deeleconomie snel toe.
Vandaar dat Statbel, het Belgische statistiekbureau, in nauwe samenwerking met Eurostat en andere nationale statistische instellingen, bestudeert op welke manier de deeleconomie kan geïntegreerd worden in de openbare statistieken. Bij de analyse van de platformbedrijven worden de nationale statistische instellingen echter geconfronteerd met een aanzienlijke moeilijkheid. De grootste platformbedrijven zijn multinationale spelers, die hun activiteiten in België vaak beheren vanuit een buitenlandse zetel. Deze ondernemingen zijn daarom zelden terug te vinden in de reguliere ondernemingsstatistieken of –registers. Om de vereiste data te verkrijgen zouden de nationale statistische instellingen bijgevolg verplicht zijn om alle platformbedrijven op unilaterale basis te contacteren. Dat was een tijdrovende en weinig efficiënte werkwijze, zowel voor de platformbedrijven als voor de statistische instellingen. Vandaar dat de Europese Commissie besloot om deze gesprekken naar zich toe te trekken en via één overeenkomst de data voor alle EU-lidstaten op te vragen. Deze onderhandelingen focusten zich in eerste instantie op de sector van het verblijfstoerisme en resulteerden in akkoorden met de platformbedrijven Airbnb, Booking.com, TripAdvisor en Expedia . Ondertussen hebben deze bedrijven de eerste gegevensbestanden aan Eurostat geleverd. Eurostat deelt de microdata vervolgens op in 27 nationale gepseudonimiseerde en geaggregeerde bestanden, waardoor Statbel informatie ontvangt over alle reservaties en overnachtingen die via deze vier online platformen op het Belgische grondgebied worden gereserveerd.
Met de akkoorden tussen de Europese Commissie en de vier platformbedrijven werd een eerste, belangrijke horde genomen. Maar het methodologisch werk vangt nu pas aan. Op basis van de eerste bestanden moeten de nationale statistische instellingen en Eurostat nog een geharmoniseerde aanpak voor de methodologische uitdagingen uitwerken. Doordat de microdata van de platformbedrijven geen identificatiegegevens bevatten, vormen in het bijzonder de dubbeltellingen een aanzienlijk probleem. Deze dubbeltellingen, waarbij een accommodatie dus minstens in twee verschillende bestanden zit vervat, vormen vooral een uitdaging om de capaciteit te bepalen. Vandaar dat deze informatie niet vervat zit in de experimentele statistiek.
Op dit moment bestuderen de nationale statistische instellingen samen met Eurostat welke technieken het best gebruikt kunnen worden om de methodologische problemen op te lossen. Hierbij wordt vooral gekeken naar innovatieve methoden zoals webscraping. Bij webscraping schraapt men relevante informatie van websites, hetgeen in combinatie met artificiële intelligentie als de beste oplossing wordt gezien. Concreet bestuderen we de volgende twee pistes:
- tekstherkenning: particulieren die eenzelfde kamer aanbieden op meerdere online platformen, maken in regel gebruik van dezelfde tekst. Door op zoek te gaan naar kernwoorden, zoals de locatie van het logement, de grootte van de kamer, aanwezige faciliteiten, … kunnen identieke accommodaties automatisch opgespoord worden;
- fotoherkenning: bij deze techniek worden de foto’s die bij een advertentie worden geplaatst automatisch vergeleken, om op die manier eventuele dubbeltellingen te identificeren. Deze techniek vereist echter een groot computergeheugen en wordt hierom eerder als een alternatieve oplossing achter de hand gehouden.
Op termijn is het de bedoeling om de platformdata te integreren in de recurrente statistiek. De timing hiervoor is zowel afhankelijk van het bereiken van een geharmoniseerde aanpak van de methodologische problemen als van een snellere datalevering door de platformbedrijven.