Doel en korte beschrijving

Het administratief beschikbaar inkomen is een derde pijler binnen de inkomensstatistieken die Statbel publiceert, naast de fiscale inkomens en de armoede-indicatoren op basis van EU-SILC, en biedt mogelijkheden om anders types van vragen te beantwoorden dan SILC en de fiscale statistieken.

SILC hanteert het beschikbaar inkomen op huishoudniveau als inkomensconcept, waarbij de inkomens van alle huishoudleden samen genomen worden. In een volgende stap wordt dit beschikbaar inkomen omgezet naar een equivalent beschikbaar inkomen door te corrigeren voor de huishoudsamenstelling. Op basis van deze enquête worden de armoederisicocijfers gepubliceerd, tot op provinciaal niveau. De steekproefgrootte laat echter niet toe om ook op een lager geografisch niveau analyses te doen. Statistieken op basis van fiscale inkomens zijn wel beschikbaar tot het niveau van de statistische sector, maar beperken zich tot de belastbare inkomens in het kader van de aangifte van de personenbelasting. Niet-belastbare inkomens zijn niet meegenomen, en er is evenmin een correctie voor de huishoudsamenstelling.

De variabele 'equivalent administratief beschikbaar inkomen' komt tegemoet aan een stijgende vraag naar gemeentelijke inkomens- en armoedecijfers. Hiervoor gebruikt het een inkomensconcept dat op basis van administratieve bronnen het inkomensconcept van SILC zo goed mogelijk probeert te evenaren. Voor de volledige populatie zijn zowel belastbare als niet-belastbare inkomens opgenomen. Die worden voor alle huishoudleden samen genomen tot een administratief beschikbaar inkomen van het huishouden. Na een correctie voor de huishoudsamenstelling ontstaat de variabele ‘equivalent administratief beschikbaar inkomen’ die gebruikt kan worden voor gemeentelijke inkomens- en armoedecijfers. Constructie van de variabele 'equivalent administratief beschikbaar inkomen'

Constructie van de variabele 'equivalent administratief beschikbaar inkomen'

De constructie van de variabele 'equivalent administratief beschikbaar inkomen', verloopt in verschillende stappen.

1. Ruggengraat

In eerste instantie wordt de demografische databank Demobel van Statbel als ruggengraat gebruikt. Deze databank biedt het overzicht van individuen binnen huishoudens voor de wettelijke Belgische bevolking, en omvat zowel personen die in private als in collectieve huishoudens leven. Personen die in een collectief huishouden leven, beschouwen we voor deze variabele als alleenstaanden indien ze 18 jaar of ouder zijn. Personen jonger dan 18 jaar die in een collectief huishouden wonen, worden uitgesloten van de populatie, net zoals private huishoudens die enkel uit minderjarigen bestaan.

2. Inkomensbronnen

In een tweede stap worden de belastbare, niet-belastbare en gesimuleerde inkomens op individueel niveau toegevoegd aan de populatie:

• Bron belastbaar inkomen (bruto belastbaar): IPCAL en Belcotax databanken van de FOD Financiën (beroepsinkomsten, sociale uitkeringen naar aanleiding van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, pensioen, huurinkomsten, inkomsten uit kapitalen, ontvangen onderhoudsuitkeringen).
• Bronnen niet-belastbaar inkomen:
  • Databank (equivalent) leefloon van de POD Maatschappelijke Integratie
  • Databanken zorgbudget voor ouderen met een zorgnood van FOD Sociale Zekerheid, Vlaamse Gemeenschap, AVIQ en Iriscase.
  • Databank zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden van de Vlaamse Gemeenschap.
  • Databank zorgbudget voor personen met een handicap van de Vlaamse Gemeenschap.
  • Databank inkomensvervangende tegemoetkoming van de FOD Sociale Zekerheid.
  • Databank integratietegemoetkoming van de FOD Sociale Zekerheid.
• Gesimuleerd inkomen:
  • Kraamgeld
  • Kinderbijslag

Vervolgens worden een aantal posten in mindering gebracht:

• Betaalde onderhoudsgelden
• Bedrijfsvoorheffing
• Voorafbetalingen
• Bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid

Tot slot wordt rekening gehouden met de afrekening van de inkomensbelasting door het terug te betalen bedrag in mindering te brengen, of het terug te krijgen bedrag erbij op te tellen. De inkomens en uitgaveposten van alle individuele huishoudleden worden samengeteld tot het ‘administratief beschikbaar inkomen’ op huishoudniveau.

3. Equivalent maken

In een derde stap wordt het administratief beschikbaar inkomen op huishoudniveau omgezet naar een equivalent administratief beschikbaar inkomen. Dit is als het ware het deel van het huishoudinkomen dat wordt toegekend aan elk huishoudlid. Hiervoor delen we het totaal administratief beschikbaar inkomen op huishoudniveau niet door het aantal huishoudleden omdat deze leden bepaalde kosten delen. We hanteren daarom een equivalentieschaal, identiek aan deze die in SILC wordt gebruikt en als volgt wordt berekend:

• Een gewicht van 1 wordt toegekend aan de referentiepersoon in het huishouden.
• Een gewicht van 0.5 wordt toegekend aan elke andere persoon van 14 jaar of ouder.
• Een gewicht van 0.3 wordt toegekend aan elke andere persoon tot en met 13 jaar.

4. Gegevensverwerking

Het equivalent administratief beschikbaar inkomen van bepaalde personen blijkt echter zeer laag of nul te zijn. Een deel van hen kunnen geïdentificeerd worden als internationale ambtenaren op basis van informatie uit de IPCAL databank, het Rijksregister en de Lijst van de Europese instellingen. Voor hen en hun huishoudleden veronderstellen we inkomens die zich bovenaan de inkomensverdeling situeren, en imputeren we een fictief equivalent administratief beschikbaar inkomen gelijk aan de waarde van het 95ste percentiel, rekening houdend met de huishoudsamenstelling. Dit is geen probleem aangezien enkel kwartielen, een administratieve armoededrempel (op basis van de mediaan) en een administratieve armoedegraad (op basis van de administratieve armoededrempel) worden gepubliceerd.
Voor de overige nulinkomens en lage inkomens, wordt een bijkomende analyse uitgevoerd op basis van het 5de percentiel op gemeentelijk niveau. Op basis hiervan wordt jaarlijks de grens ‘te laag equivalent administratief beschikbaar inkomen’ bepaald. Personen met een equivalent administratief beschikbaar inkomen onder die grens hebben een abnormaal lage waarde die voor verdere analyses gewijzigd wordt naar een ontbrekende waarde. Deze personen worden met andere woorden niet meegenomen in de berekeningen.
Tot slot zijn er eveneens personen wiens equivalent administratief beschikbaar inkomen uitsluitend bestaat uit gesimuleerd inkomen (kraamgeld en kinderbijslag). Ook deze waarden worden op ontbrekend gezet en niet meegenomen in de berekeningen.
De variabele 'equivalent administratief beschikbaar inkomen' is nu finaal.

Populatie

De wettelijke Belgische bevolking op 1 januari van het jaar volgend op het inkomensreferentiejaar (zowel in private als in collectieve huishoudens). Cijfers van 2021 hebben bijvoorbeeld betrekking op de inkomens van 2021 voor de populatie op 1 januari 2022.

Personen in collectieve huishoudens worden beschouwd als alleenstaanden. Minderjarigen in collectieve huishoudens zijn uitgesloten van de populatie. Private huishoudens bestaande uit enkel minderjarigen worden ook uitgesloten van de populatie.

Frequentie

Jaarlijks, beschikbaar sinds 2015.

Timing publicatie

Resultaten zijn ongeveer 27 maanden na de referentieperiode beschikbaar.

Definities

Administratieve armoededrempel: De administratieve armoededrempel wordt berekend op dezelfde wijze als de officiële armoededrempel op basis van SILC, namelijk 60% van het nationaal mediaan equivalent administratief beschikbaar inkomen.

Administratief armoederisico: Het administratief armoederisico wordt berekend op dezelfde wijze als het officiële armoederisico op basis van SILC, namelijk het percentage personen met een equivalent administratief beschikbaar inkomen dat onder de administratieve armoededrempel ligt.

Opmerkingen

• Deze cijfers laten toe om op gemeentelijk niveau inkomens- en armoedecijfers te publiceren. De methodologie benadert zo goed als mogelijk die van SILC, maar het inkomensconcept in SILC is nog ruimer dan dat van het administratief beschikbaar inkomen; SILC omvat eveneens studiebeurzen, meer huurinkomens, huisvestingstoelagen, ontvangen transfers buiten alimentatie, vermogensinkomens, betaalde transfers buiten alimentatie en onroerende voorheffing. Deze cijfers vervangen dus op geen enkele manier de nationale, regionale en provinciale armoedecijfers op basis van SILC die door Statbel gepubliceerd worden.
• Om de betrouwbaarheid van de gepubliceerde statistieken te bewaken, wordt voor elke gemeente nagegaan of het percentage personen wiens equivalent administratief beschikbaar inkomen op ontbrekend is gezet (wegens nul, onder de grens ‘te laag equivalent administratief beschikbaar inkomen, uitsluitend gesimuleerd) niet te hoog is:
  • Indien dit kleiner is dan 10%: publicatie.
  • Indien dit tussen de 10% en 15% is: publicatie met waarschuwing.
  • Indien dit meer dan 15% is: geen publicatie.
• Om de betrouwbaarheid van de gepubliceerde statistieken te bewaken, wordt voor elke gemeente nagegaan of het percentage personen wiens equivalent administratief beschikbaar inkomen geïmputeerd is wegens internationale tewerkstelling niet te hoog is:
  • Indien dit kleiner is dan 10%: publicatie.
  • Indien dit tussen de 10% en 15% is: publicatie met waarschuwing.
  • Indien dit meer dan 15% is: geen publicatie.
• De gedetailleerde informatie over de internationale ambtenaren uit de lijst van Europese instellingen is pas sinds 2020 beschikbaar, net zoals fiscale inkomens van personen die door de FOD Financiën als niet-inwoner worden beschouwd. Cijfers tot en met 2019 zijn dus van iets mindere goede kwaliteit en niet te vergelijken met cijfers vanaf 2020.
• Omwille van het lage bevolkingsaantal in Herstappe, zijn de resultaten van Herstappe en Tongeren samengevoegd.