Januari 2023: jaarlijkse actualisering van de consumptieprijsindex (CPI) met referentiejaar 2013 = 100

Januari 2023: jaarlijkse actualisering van de consumptieprijsindex (CPI) met referentiejaar 2013 = 100

De consumptieprijsindex (CPI) met referentiejaar 2013 = 100, die in gebruik genomen werd in januari 2014, is een kettingindex, die jaarlijks in januari geactualiseerd wordt. Door de jaarlijkse actualiseringen blijft de CPI representatief doorheen de tijd en wordt de gemeten inflatie niet vertekend, naarmate de index veroudert.

Voor de CPI met referentiejaar 2013= 100 is dit de negende actualisering op rij. Bij een kettingindex is de keuze van het referentiejaar, dit is het jaar waarin het gemiddelde van de index gelijk is aan 100, zuiver mathematisch. Het huidige referentiejaar is 2013, wat erop neerkomt dat het gemiddelde van de indexcijfers op alle niveaus dan ook 100 is voor dat jaar.

De representativiteit en de kwaliteit van de index worden bij een kettingindex doorheen de tijd gegarandeerd, onder andere door het actueel houden van de productenkorf, het verder verfijnen van berekeningsmethoden, het integreren van nieuwe prijzenbronnen en het representatief houden van het winkelstaal.

Hier volgt een overzicht van de wijzigingen voor 2023. De Indexcommissie, samengesteld uit academici en vertegenwoordigers van de sociale partners, heeft daarover een unaniem positief advies gegeven aan de Minister van Economie. De Minister volgt dit advies en de aanpassingen worden bijgevolg door Statbel geïmplementeerd in de consumptieprijsindex van januari 2023.

De aanpassingen aan de CPI in 2023

1. Verderzetting van het gebruik van scannerdata en webscraping

Sinds 2015 is Statbel gestart met de geleidelijke integratie van scannerdata en webscraping (zogenaamde big data) als gegevensbronnen bij de CPI-berekening. Door het gebruik van scannerdata (kassascangegevens) en webscraping (automatisch gegevens van webpagina’s afhalen) wordt de nauwkeurigheid van de CPI verbeterd. Hierdoor moet immers het prijsindexcijfer voor een productgroep niet meer gebaseerd worden op een relatief beperkt staal van producten, maar kan men de prijzen verwerken van een veelvoud van verkochte items met quasi volledige dekking van de productgroepen. Deze werkwijze leidt ook tot een indexcijfer dat nauwer aansluit bij het werkelijk consumptiegedrag.

Het gebruik van scannerdata en webscraping heeft ook tot gevolg dat de jaarlijkse toevoeging of schrapping van zogenaamde getuigen voor de betreffende groepen niet meer nodig is. Een voorbeeld: waar voorheen voor het damesschoeisel slechts 3 getuigen gevolgd werden, (lage schoenen, laarzen en tennisschoenen) wordt sinds 2021 via webscraping het hele gamma aan schoeisel gedekt (enkellaarzen, laarzen, bottines, wandelschoenen, sandalen, sneakers, pantoffels, …).

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de segmenten, samen met hun gewichtsaandeel in 2023, waarvoor de prijsevolutie gemeten wordt met scannerdata of webscraping. Dit komt op een totaal aandeel van afgerond 33% van het gewicht van de korf, net zoals in 2022. COICOP Big data in de CPI Niv. 2023 (‰)

Los daarvan zijn er twee nieuwe getuigen zoals de plint en de fietsbel. Verder komt een steekproef van recreatieve cursussen en opleidingen (kookles, muziekles, computerles, cursus pottenbakken, …) in de plaats van de enkele getuige muziekles.

2. Gewichtenschema 2023

Sinds 2020 is het gewichtenschema gebaseerd op het huishoudbudgetonderzoek van 2018. De gewichten op basis van het HBO van 2018 werden echter geactualiseerd naar december 2022 op basis van de prijsevolutie van elke productgroep, gezien december 2022 de nieuwe referentiemaand is voor de kettingindex in 2023.

De verklaring daarvoor zit in het feit dat met een kettingindex gewerkt wordt. Daarbij worden de prijzen van de 12 maanden van het lopende jaar telkens vergeleken worden met december van het voorgaande jaar, en moet het wegingsschema jaarlijks aangepast worden aan de hand van de prijsevolutie tussen het jaar waarin de waarden uitgedrukt zijn, naar hetzelfde jaar als de referentiemaand. Deze procedure staat in de vakliteratuur beschreven als de 'price update' van de gewichten.

In onderstaande tabel worden de nieuwe gewichten van 2023 vergeleken met die van 2022. De sterke verschuivingen voor de 12 hoofdgroepen van de indexkorf worden veroorzaakt door de gestegen energieprijzen (vervat in groep 4 en groep 7). Het relatief aandeel van energie in de indexkorf gaat van 9,88% naar 13,52%; een toename met 37%. Binnen energie stijgt het gewicht van aardgas met 90% (bijna een verdubbeling), elektriciteit met 40%, huisbrandolie met 34% en motorbrandstoffen met 10%. De sterke toename van het aandeel van energie in groep 4 heeft tot gevolg dat de relatieve gewichten van de andere productgroepen in de indexkorf dalen. Eén uitzondering daarop is de groep 1 ‘voeding en alcoholvrij dranken’, waarvan het gewicht met 1,7% toeneemt. Een gevolg van de sterk toegenomen inflatie voor deze groep in de tweede helft van 2022.

Evolutie van de gewichten van de indexkorf van 2022 naar 2023