Impact van COVID-19 op de indexberekening en inflatiemeting

Consumptieprijzen
afbeelding

Omwille van de toegenomen COVID-19-besmettingen zijn er maatregelen genomen waaronder onder andere het sluiten van winkels en het afraden van toeristische reizen; maatregelen die een rechtstreekse of onrechtstreekse impact hebben op het consumptiegedrag van huishoudens. Hieronder wordt een toelichting gegeven over hoe deze maatregelen momenteel methodologisch worden verwerkt in de berekening van de consumptieprijsindex (CPI) en de geharmoniseerde consumptieprijsindex (HICP).

De gehanteerde principes en de hieronder beschreven gedetailleerde toelichtingen voor de verschillende productgroepen zijn in overeenstemming met de methodologische aanbevelingen die Eurostat in samenspraak met de Nationale Statistische Instellingen (in België dus Statbel) heeft opgesteld en hier teruggevonden kunnen worden

 

1. Algemene principes

De algemene principes waarop de indexberekening in de huidige situatie gebaseerd is, zijn de volgende:

  • stabiliteit van de gewichten van de gepubliceerde indexcijfers;
  • publicatie van indexcijfers voor alle productgroepen in de consumptieprijsindex;
  • minimalisering van imputaties.

Het gewicht van de productgroepen in de consumptieprijsindex is elk jaar grotendeels gebaseerd op de geraamde gemiddelde consumptieve bestedingen van het voorgaande jaar. Deze gewichten worden stabiel gehouden gedurende het jaar. Maandelijkse fluctuaties worden nooit in rekening gebracht. Omwille van de voorgaande redenen is dit nu ook niet het geval. Zo is er in normale omstandigheden bijvoorbeeld ook weinig consumptie voor pretparken in bepaalde maanden.

De publicatie van alle indexcijfers zorgt ervoor dat hoger liggende niveaus berekend kunnen worden uit lagere gepubliceerde niveaus en dat de consumptieprijsindex consistent blijft in aggregatie.

De minimalisering van imputaties (= opvangen van ontbrekende echte prijzen door de meest geschikte waarden) zorgt ervoor dat ontbrekende prijzen zo goed mogelijk vervangen worden door effectieve prijzen waardoor de inflatiemeting gebaseerd blijft op echte prijzen. Wanneer imputaties gebruikt worden, dan dienen deze ook zelfcorrigerend te zijn wanneer er terug echte prijzen beschikbaar zijn.

 

2. Tijdelijk stopzetten van lokale fysieke prijswaarneming

De lokale prijswaarneming in winkels voor de CPI en de HICP, en bijgevolg ook de impact ervan, is significant verminderd sinds de overstap naar big data (scannerdata, webscraping, administratieve data). Tegelijk met die overstap is sinds 2014 het aandeel van lokale prijsinzameling gedaald van ongeveer 64% van het gewicht van de korf naar ongeveer 32%.

Ter bescherming van de gezondheid van de enquêteurs werd beslist om tijdelijk geen lokale prijsinzameling te doen. Voor sectoren die toch open zijn en waar normaal wel prijzen kunnen ingezameld worden, gebeurde de enquête telefonisch of online, en dus niet meer ter plaatse.

 

3. Sectoren waarvan fysieke winkels gesloten zijn, maar er consumptie online kan plaatsvinden

Voor sectoren waar de consumptie nu niet meer in fysieke winkels kan plaatsvinden, maar dezelfde consumptie wel nog online kan plaatsvinden, werden prijzen online ingezameld. Op deze manier wordt het aantal ontbrekende prijzen sterk gereduceerd en blijft de consumptieprijsindex de prijsevolutie van de consumptieve bestedingen weerspiegelen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een combinatie van webscraping en manuele gegevensinzameling.

 

4. Sectoren zonder seizoenspatroon

Voor sectoren die momenteel vrijwel volledig gesloten zijn (restaurants, kappers, …) zijn er momenteel geen consumptieve bestedingen meer. In die gevallen kan er dus ook geen prijswaarneming meer plaatsvinden.

Voor de sectoren waar er geen seizoenspatroon is in de maandelijkse prijszetting, zoals voor restaurants en kappers, werden de laatst beschikbare prijzen gewoon doorgetrokken. Gelet op het feit dat deze prijzen in normale omstandigheden ook weinig fluctueren van maand tot maand, zullen deze prijzen meer dan waarschijnlijk ook de prijzen zijn wanneer deze sectoren terug kunnen openen. Dit zelfde principe wordt in normale tijden ook toegepast, zo worden bijvoorbeeld de prijzen op het einde van het voetbalseizoen doorgetrokken tot aan het begin van het nieuwe voetbalseizoen.

De belangrijkste productgroepen qua aandeel in de consumptieve bestedingen hier zijn momenteel de restaurants en cafés.

 

5. Sectoren met seizoenspatroon

Voor gesloten en afgeraden sectoren waarbij de maand-op-maand prijsbewegingen gekenmerkt worden door een seizoenspatroon (hotels, reizen, vliegtickets, …) kunnen de prijzen niet doorgetrokken worden, aangezien het doortrekken van de prijzen zou leiden tot een breuk in het seizoenspatroon van de indexreeks, waarbij de jaar-op-jaarmutaties (inflatie) beïnvloed worden. Gelet op het gewicht van deze sectoren zou dit ook de globale inflatie vertekenen, zowel dit jaar als volgend jaar.

Voor deze sectoren werden de prijzen doorgetrokken maar daarbovenop gecorrigeerd met de maand-op-maand prijsbeweging van vorig jaar. Dit wil dus zeggen dat de maand-op-maand beweging van dit jaar overeenkomt met deze van vorig jaar en dat de inflatiepercentages van november voor deze sectoren gelijkaardig blijven aan die van oktober.

 

6. Aandeel van de consumptieprijsindex dat momenteel gebaseerd is op effectieve prijzen en doorgetrokken prijzen (met of zonder seizoenscorrectie)

Hieronder wordt het aandeel van de indexkorf weergegeven waarbij de prijsevolutie voor november gebaseerd is op effectieve prijswaarneming, doorgetrokken prijzen zonder een seizoenscorrectie en doorgetrokken prijzen met een seizoenscorrectie:

  • effectieve prijswaarneming: 88,0%;
  • doorgetrokken prijzen zonder een seizoenscorrectie: 7,8%;
  • doorgetrokken prijzen met een seizoenscorrectie: 4,2%.

7. Lijst van productgroepen die momenteel getroffen zijn

De lijst van getroffen productgroepen met doorgetrokken prijzen zonder een seizoenscorrectie:

 
COICOP Omschrijving Opmerking
09.4.1.1 Sportieve en recreatieve evenementen (bijwonen)  
09.4.1.2 Sportieve en recreatieve evenementen (deelnemen aan)  Zwembaden uitgezonderd
09.4.2.2 Musea, bibliotheken en dierentuinen  
09.6.0.1 Pakketreizen in België Enkel bosklassen
11.1.1.1 Restaurants en cafés Afhalen uitgezonderd
12.1.1.3 Diensten voor lichaamsverzorging  

De lijst van getroffen productgroepen met doorgetrokken prijzen met een seizoenscorrectie:

COICOP Omschrijving Opmerking
07.3.1.1 Personenvervoer per trein Enkel internationale treinreizen getroffen
07.3.3.2 Vervoer per vliegtuig  
09.3.3.2 Planten en bloemen  
09.6.0.1 Pakketreizen in België  Bosklassen uitgezonderd
09.6.0.2 Pakketreizen naar het buitenland  
11.2.0.1 Hotels en gelijkaardige diensten  
11.2.0.2 Vakantiecentra, campings en jeugdherbergen