Op 1 januari 2021 telde de wettelijke Belgische bevolking 11.521.238 inwoners

Op 1 januari 2021 telde de wettelijke Belgische bevolking^[1] 11.521.238 inwoners.

Dat blijkt uit de officiële cijfers van Statbel, het Belgische statistiekbureau. Het afgelopen jaar groeide de Belgische bevolking met 28.597 inwoners of 0,25%. Dat is een halvering in vergelijking met de voorgaande jaren, waar het groeipercentage steeds rond de 0,5% schommelde.

De COVID-19-pandemie had dan ook een grote impact op meerdere demografische fenomenen. Zo is het natuurlijk saldo – het verschil tussen geboorten en overlijdens – in België voor het eerst sinds de jaren 40 negatief.

LOOP VAN DE BEVOLKING

In 2020 nam de Belgische bevolking toe met 28.597 inwoners. Die stijging in het bevolkingsaantal kan worden verklaard door twee demografische fenomenen^[2]:

• Het natuurlijk saldo is voor het eerst sinds lang negatief (-13.111). In 2020 overleden meer Belgen dan dat er baby’s geboren werden.
• Het internationaal migratiesaldo is positief (+41.756), net als de afgelopen jaren. In 2020 werden er dus meer immigraties dan emigraties geregistreerd.

De bevolkingsgroei is dus het gevolg van dat positief internationaal migratiesaldo. Dat compenseerde enerzijds het negatief natuurlijk saldo en zorgde anderzijds voor een lichte stijging in het bevolkingsaantal. We gaan nog even dieper in op die cijfers.

De bevolkingsgroei met 0,25% in 2020 is een halvering in vergelijking met de voorgaande jaren, waar dat cijfer steeds rond de 0,5% schommelde. De COVID-19-pandemie en de gevolgen ervan is de grootste verklaring voor die tragere groei:

• Het natuurlijk saldo was voor het eerst sinds begin jaren 40 opnieuw negatief. In België overleden in 2020 dus meer mensen dan er baby’s geboren werden, wat een saldo van -13.111 oplevert. In 2019 bedroeg dat natuurlijk saldo nog +8.358. Het natuurlijk saldo daalt al een heel aantal jaren, maar de daling van 2020 is erg scherp. Dat is grotendeels te wijten aan de COVID-19-pandemie, die een toename in het aantal overlijdens veroorzaakte: in 2020 overleden in België 126.850 mensen, een stijging van 16,6% met 2019, toen 108.745 overlijdens werden geteld. Tegelijk daalde het aantal pasgeborenen vrij sterk: van 117.103 geboorten in 2019 naar 113.739 geboorten in 2020 (-2,9%).
  Tussen 2018 en 2019 bedroeg die daling -0,6%.
• Het internationaal migratiesaldo in België bedroeg +41.756 in 2020. Dat is een vrij sterke daling in vergelijking met het jaar voordien: in 2019 bedroeg dat saldo nog +55.031. In 2020 daalde zowel de immigratie^[3] als de emigratie^[4]. De immigratie daalde van 174.591 in 2019 naar 144.169 in 2020 (-17,4%). Ook de emigratie nam af van 119.560 in 2019 naar 102.413 in 2020 (-14,3%) . Deze dalingen zijn hoogstwaarschijnlijk (deels) het gevolg van de COVID-19-pandemie, waarbij ook het verkeer van personen beperkt werd.

De top 5 van de nationaliteiten die in 2020 naar België immigreerde is gelijk aan die in 2019:

1. Belgen (die na een verblijf buiten België terugkeren naar België)
2. Roemenen
3. Fransen
4. Nederlanders
5. Italianen

Voor de mensen die vanuit België emigreren zien we nagenoeg dezelfde top 5. Het enige verschil is dat Polen zich op plaats 5 in deze top bevindt, terwijl Italië net uit de top 5 op plaats 6 belandt. Het beeld verandert echter wanneer het internationale migratiesaldo bekeken wordt: de grootste absolute toename wordt vastgesteld bij de Roemenen, gevolgd door Fransen, Marokkanen, Bulgaren en Spanjaarden.

Het Vlaams Gewest

• Het natuurlijk saldo was ook in het Vlaams Gewest voor het eerst sinds lang negatief, met -8.121, tegenover +1.301 in 2019. Het aantal overlijdens steeg (van 62.420 in 2019 naar 70.919 in 2020 of +13,6%), terwijl het aantal geboorten in beperkte mate afnam (van 63.721 geboorten in 2019 naar 62.798 in 2020 of 1,4%). De relatieve toename in het aantal overlijdens en de relatieve afname in het aantal geboorten lijken hiermee minder groot dat die in de andere gewesten.
• In het Vlaams Gewest bedroeg het internationaal migratiesaldo in de loop van 2020 +20.098 tegenover +28.511 in 2019. Het internationaal migratiesaldo nam in Vlaanderen af met -29,5%, een sterkere daling in vergelijking met de andere gewesten. Daarnaast bleek dat relatief gezien de immigratie sterker daalde (van 80.423 in 2019 naar 66.899 in 2020 of -16,8%) dan de emigratie (van 51.912 in 2019 naar 46.801 in 2020 of -9,8%)
• Het Vlaams Gewest heeft het grootste positief intern migratiesaldo van +12.590. Er zijn dus meer Walen en Brusselaars die richting Vlaanderen verhuizen, dan er Vlamingen zijn die naar de twee andere gewesten verhuizen.

Het Waals Gewest

• In het Waals Gewest is het natuurlijk saldo al sinds 2015 negatief, al wordt ook hier een scherpe daling gezien van -881 in 2019 naar -9.853 in 2020. Het aantal overlijdens steeg (van 37.409 in 2019 naar 44.947 overlijdens in 2020 of +20,2%). Tegelijk daalde het aantal geboorten (van 36.528 in 2019 naar 35.094 in 2020 of -3,9%). De relatieve stijging van het aantal overlijdens en de relatieve daling van het aantal geboorten liggen voor Wallonië tussen de waarden van Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
• Het internationaal migratiesaldo in het Waals Gewest in 2020 bedroeg +8.023 in vergelijking met +8.721 in 2019. In Wallonië was de daling in het internationaal migratiesaldo dus het kleinst (-8,0%), in vergelijking met Vlaanderen en Brussel. In tegenstelling tot Vlaanderen werd gezien dat in Wallonië, relatief genomen, de internationale immigratie iets minder sterk daalde (39.851 in 2019 naar 34.522 in 2020 of -13,4%), dan de internationale emigratie (31.130 in 2019 naar 26.499 in 2020 of -14,9%).
• Net als in het Vlaams Gewest zien we ook in het Waals Gewest een positief intern migratiesaldo (+4.729).

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

• Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het enige gewest waar het natuurlijk saldo positief blijft in 2020 met een saldo van +4.863, al is ook dat een daling ten opzichte van het natuurlijk saldo van 7.938 in 2019. Net als in België en de andere gewesten steeg het aantal overlijdens (van 8.916 in 2019 naar 10.984 in 2020 of 23,2%) en daalde het aantal geboorten (van 16.854 in 2019 naar 15.847 in 2020 of -6,0%). De relatieve toename in het aantal overlijdens en de relatieve afname in het aantal geboorten lijken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest groter te zijn dan in de andere gewesten.
• In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bedroeg het internationaal migratiesaldo +13.635, een daling van -23,4% tegenover 2019, toen dat saldo nog +17.799 bedroeg. De daling in Brussel ligt daarmee tussen die in Vlaanderen en Wallonië. Tot slot daalde ook in Brussel relatief genomen de immigratie (van 54.317 in 2019 naar 42.748 in 2020 of -21,3%) en emigratie (van 36.518 in 2019 naar 29.113 in 2020 of -20,3%)
• Wanneer we het aantal verhuisbewegingen tussen de gewesten in kaart brengen wordt al jaren vastgesteld dat er meer mensen vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verhuizen naar één van de twee andere gewesten, dan dat er Vlamingen en Walen zijn die besluiten om in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te gaan wonen. Het intern migratiesaldo is ook in 2020 negatief voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en bedroeg -17.319. Dat is opnieuw sterker negatief dan in 2019 (-15.722).

De provincies

De provincie Luxemburg was de snelst groeiende provincie van België in 2020 met een groei van 0,69%. In het Waals Gewest volgt Waals-Brabant op positie 2 (0,34%) en Namen op positie 3 (0,25%). De bevolking in de provincies Luik en Henegouwen kenden een kleine krimp met 0,07% in beide provincies.

In het Vlaams Gewest was Vlaams-Brabant opnieuw de provincie met de grootste groei in 2020 met 0,54%. De provincies Oost-Vlaanderen (0,43%), Limburg (0,35%) en Antwerpen (0,31%) volgen op respectievelijk positie 2, 3 en 4. De traagst groeiende provincie in 2020 in Vlaanderen was West-Vlaanderen met een groei van 0,20%.

De loop van de bevolking gedurende 2020 in België, de gewesten en de provincies

^[1] De gegevens komen uit het Rijksregister. Het officiële bevolkingscijfer houdt geen rekening met het wachtregister, dat personen bevat met een asielaanvraag die momenteel in behandeling is (wet van 24 mei 1994 tot oprichting van een wachtregister voor vreemdelingen die zich vluchteling verklaren of die vragen om als vluchteling te worden erkend). De door Eurostat gepubliceerde cijfers bevatten echter wel een schatting van de personen die in het wachtregister ingeschreven zijn.

^[2] Een beperkt aantal registraties in het Rijksregister gebeurt laattijdig of niet correct. Hierdoor strookt de waargenomen bevolkingsgroei (verschil tussen de populatie op 1 januari 2021 en 1 januari 2020) niet voor de volle 100% met het saldo dat we bekomen op basis van de geboorten, overlijdens en migraties. De statistische aanpassing bedraagt dit jaar (-48 eenheden) op Belgisch niveau. Dit is een indicatie dat de gegevens van een hoge kwaliteit zijn.

^[3] De immigratie bestaat uit drie bewegingen: (1) de klassieke internationale immigratie, (2) veranderd van register binnen (overschrijving van het wachtregister naar het vreemdelingenregister) en (3) een herinschrijving (volgend op een ambtshalve schrapping).

^[4] De emigratie bestaat uit drie bewegingen: (1) de klassieke internationale emigratie, (2) veranderd van register buiten (overschrijving naar het wachtregister) en (3) ambtshalve schrapping.