Jaarlijkse actualisering van de consumptieprijsindex

Consumptieprijzen
Jaarlijkse actualisering van de consumptieprijsindex
  • Actualisering van de consumptieprijsindex in 2018 op basis van een unaniem advies van de Indexcommissie, goedgekeurd door de Minister van Economie.
  • De indexkorf werd aangepast: 11 nieuwe producten werden aan de korf toegevoegd en 3 minder actuele producten werd geschrapt.
  • Alle gewichten van de indexkorf zijn op groepsniveau geactualiseerd op basis van het recentste huishoudbudgetonderzoek (2016) om zo het huidige uitgavenpatroon van de consumenten te weerspiegelen.

Waarom een jaarlijkse actualisering van de Consumptieprijsindex ?

De Consumptieprijsindex (CPI) met referentiejaar 2013 = 100, die van start ging in januari 2014, wordt jaarlijks in januari geactualiseerd. De jaarlijkse actualiseringen moeten ervoor zorgen dat het indexcijfer representatief blijft doorheen de tijd en de gemeten inflatie niet vertekend wordt, naarmate de index veroudert. Dit kan onder andere door het actueel houden van de productenkorf, het aanpassen van berekeningsmethoden, het integreren van nieuwe prijzenbronnen en het representatief houden van het winkelstaal.

 

Verandert het basisjaar of referentiejaar nu ook ?

Bij de laatste indexhervorming in januari 2014, werd van een index met vast basisjaar overgeschakeld op een kettingindex. Het referentiejaar is nog steeds 2013 = 100, dat geldt ook voor de volgende jaren. De jaarlijkse actualiseringen vergen dus geen aanpassing van het gekozen referentiejaar.

Bij de kettingindexmethode worden de prijzen van de 12 maanden van het lopende jaar telkens vergeleken met de prijzen van december van het voorgaande jaar. Door deze korte-termijn indices te vermenigvuldigen met elkaar - en dus een ketting vormen - ontstaat een lange-termijnreeks met een vaste referentieperiode.

Wat is de rol van de Indexcommissie en de Minister van Economie hierbij ?

De Indexcommissie is een paritair samengestelde commissie, bestaande uit academici en werknemers- en werkgeversorganisaties. De commissie wordt ondersteund door statistici van de Statbel (Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium). Deze commissie geeft aan de Minister van Economie advies over alle vraagstukken rond de Consumptieprijsindex en geeft ook maandelijks advies over het door Statbel berekende indexcijfer. De Indexcommissie heeft over deze actualisering op 22 december 2017 een unaniem advies afgeleverd aan de Minister van Economie. De Minister heeft dan ook volledig ingestemd met het advies. Vervolgens gaat de administratie over tot de berekening volgens de nieuw vastgelegde modaliteiten.

Welke wijzigingen worden aan de indexkorf aangebracht ?

Door het toevoegen en/of schrappen van getuigen en de aanpassing van de gewichten wordt de indexkorf actueel gehouden voor het consumptiegedrag. Elf nieuwe getuigen (of producten) worden aan de indexkorf toegevoegd. Er werden drie getuigen uit de indexkorf geschrapt.

COICOP

Benaming

 

Nieuwe getuigen

04.3.1.0.10

04.4.4.1.01

06.1.3.9.03

06.1.3.9.04

06.1.3.9.05

06.2.3.2.02

09.1.5.0.02

09.3.3.2.01

09.4.2.3.03

10.5.0.0.01

12.1.1.3.03

Rookdetector

Gemeenschappelijke kosten meergezinswoning

Orthopedische steunzolen

Aerosolapparaat

Glucosemeter

Huur apneu-apparaat

PC-onderhoud

Orchidee

Streamingdienst (video/audio)

Bijles

Pedicure

 

Geschrapte getuigen

09.1.4.2.01

09.3.3.2.01

09.3.3.2.10

Lege DVD-RW

Azalea

Alstroemeria

 

Op welke basis wordt beslist getuigen toe te voegen ?

Het toevoegen van getuigen gebeurt uiteraard niet willekeurig. Er zijn verschillende redenen:

  • uitbreiding op basis van het relatief belang van de productgroep waarin het product zich bevindt: indien relatief weinig getuigen voor een hoog gewicht in de korf zitten, kunnen getuigen toegevoegd worden: zo werden aan de groep 'andere therapeutische apparaten en materialen', (een heterogene groep) die voorheen slechts twee getuigen bevatte (bloeddrukmeter en koortsthermometer) nu ook de orthopedische steunzolen, het aerosolapparaat en de glucosemeter toegevoegd;
  • toevoeging op basis van het aankoopgedrag van de consument: dat was bijvoorbeeld het geval voor ‘streamingdiensten’ die worden toegevoegd aan de groep ‘kosten voor radio en televisie’;
  • bepaalde groepen met een significant gewicht die tot nu toe niet gevolgd werden; dat was bijvoorbeeld het geval voor de ‘gemeenschappelijke kosten meergezinswoning’;

Waarom wordt het gewichtenschema jaarlijks aangepast ?

Het wegingsschema is net als in de voorgaande jaren opgesteld volgens de nieuwe Europese ECOICOP-nomenclatuur. Deze Europese ‘Classification of Individual Consumption by Purpose’ (COICOP) is een classificatie die bestaat uit 12 hoofdgroepen.

Het is de bedoeling dat het gewichtenschema van de consumptieprijsindex zo nauw mogelijk aansluit bij het uitgavenpatroon van een gemiddeld gezin. Men baseert zich daarbij op het huishoudbudgetonderzoek, een tweejaarlijks onderzoek dat peilt naar het uitgavenpatroon van de gezinnen. Om het huidige uitgavenpatroon van de consumenten te weerspiegelen, worden de gewichten, die dus momenteel gebaseerd zijn op het huishoudbudgetonderzoek van 2016, geactualiseerd naar december 2017 via een zogenaamde price update. Die zorgt ervoor dat systematisch het actuele uitgavenpatroon van de gezinnen gebruikt wordt voor de indexberekening.

Hoe ziet het nieuwe gewichtenschema eruit ?

Onderstaande grafiek geeft de gewichtsverdeling (op duizend) van de 12 hoofdgroepen weer voor de jaren 2016, 2017 en 2018.

actuCPI2018_nl.png

Onder dit eerste COICOP-groepsniveau bestaande uit 12 hoofdgroepen, zijn er nog drie lagere groepsclassificaties en het vijfde niveau is het niveau van de getuigen.

De bijlage bij dit persbericht bevat het gewichtenschema voor 2018, samen met de gewichten die in 2016 en 2017 gebruikt werden. Het gewichtenschema wordt steeds gepubliceerd tot op het laagste COICOP-groepsniveau.

Hoe gebeurt de opmaak van het gewichtenschema concreet ?

Om tot het wegingsschema 2018 te komen, worden in de indexkorf van 2017 de nieuwe getuigen en nieuwe groepen ingepast.

Gezien het gewichtenschema gebaseerd is op het huishoudbudgetonderzoek van 2016, worden de gewichten geactualiseerd naar december 2017 om zo de prijsevolutie voor 2018 correct te kunnen meten. Vermits immers met een kettingindex gewerkt wordt, waarbij de prijzen van de 12 maanden van het lopende jaar telkens vergeleken worden met december van het voorgaande jaar, moet het wegingsschema jaarlijks aangepast worden aan de hand van de prijsevolutie tussen het jaar waarin de waarden uitgedrukt zijn, naar hetzelfde jaar als de referentiemaand. Deze procedure staat in de vakliteratuur beschreven als de 'price update' van de gewichten.

De price update van de gewichten komt er concreet op neer dat de waarden van het wegingsschema, gebaseerd op de uitgaven van de gezinnen in 2016, aan de hand van de indexevolutie van elke groep geactualiseerd worden naar december 2017, gezien december 2017 de nieuwe referentiemaand is. Dat gebeurt door de gewichten op het meest gedetailleerde gepubliceerde niveau te vermenigvuldigen met de gemeten prijsevolutie tussen december 2017 en het jaar 2016 (dit is de verhouding van de index in december 2017 ten opzichte van de gemiddelde index van 2016). Voor productgroepen met sterke seizoenschommelingen worden de jaargemiddelde indexen van 2016 en 2017 gebruikt voor de price update.

Na deze bewerking volgt tenslotte een herschaling om het totale gewicht opnieuw tot 1000‰ te herleiden.