Impact van COVID-19 op de indexberekening en inflatiemeting

Consumptieprijzen
afbeelding

Impact van COVID-19 op de indexberekening en inflatiemeting

De uitbraak van COVID-19 heeft er voor gezorgd dat er maatregelen genomen zijn, zoals het limiteren van verplaatsingen en het sluiten van winkels. Hieronder wordt een toelichting gegeven over hoe deze maatregelen momenteel methodologisch worden verwerkt in de berekening consumptieprijsindex (CPI) en de geharmoniseerde consumptieprijsindex (HICP).

De gehanteerde principes en de hieronder beschreven gedetailleerde toelichtingen voor de verschillende productengroepen zijn in overeenstemming met de methodologische aanbevelingen die Eurostat in samenspraak met de Nationale Statistische Instellingen (in België dus Statbel) heeft opgesteld en hier terug gevonden kunnen worden.

De impact van COVID-19 is deze maand zeer beperkt. Zo waren er in april nog voor ongeveer 26,5% van de korf imputaties nodig, voor mei was dit aandeel al gedaald naar 15,9% en voor juni is dit verder gedaald tot 3,6%

1. Algemene principes

De algemene principes waarop de indexberekening in de huidige situatie gebaseerd is, zijn de volgende:

  • Stabiliteit van de gewichten van de gepubliceerde indexcijfers
  • Publicatie van indexcijfers voor alle productgroepen in de consumptieprijsindex
  • Minimalisering van imputaties

Het gewicht van de productgroepen in de consumptieprijsindex is elk jaar grotendeels gebaseerd op de geraamde gemiddelde consumptieve bestedingen van het voorgaande jaar. Deze gewichten worden stabiel gehouden gedurende het jaar. Maandelijkse fluctuaties worden nooit in rekening gebracht. Omwille van de voorgaande redenen is dit nu ook niet het geval. Zo is er in normale omstandigheden bijvoorbeeld ook weinig consumptie voor pretparken in bepaalde maanden.

De publicatie van alle indexcijfers zorgt ervoor dat hoger liggende niveaus berekend kunnen worden uit lagere gepubliceerde niveaus en dat de consumptieprijsindex consistent blijft in aggregatie.

De minimalisering van imputaties (= opvangen van ontbrekende echte prijzen door de meest geschikte waarden) zorgt er voor dat ontbrekende prijzen zo goed mogelijk vervangen worden door effectieve prijzen waardoor de inflatiemeting gebaseerd blijft op echte prijzen. Wanneer imputaties gebruikt worden, dan dienen deze ook zelfcorrigerend te zijn wanneer er terug echte prijzen beschikbaar zijn.

2. Tijdelijk stopzetten van lokale fysieke prijswaarneming

De lokale prijswaarneming in winkels voor de CPI en de geharmoniseerde consumptieprijsindex (HICP), en bijgevolg ook de impact ervan, is significant verminderd sinds de overstap naar big data (scannerdata, webscraping, administratieve data). Tegelijk met die overstap is sinds 2014 het aandeel van lokale prijsinzameling gedaald van ongeveer 64% van het gewicht van de korf naar ongeveer 32%.

Ter bescherming van de gezondheid van de enquêteurs en om geen plaats van klanten in te nemen werd er beslist om tijdelijk geen lokale prijsinzameling uit te voeren. Prijzen worden momenteel ingezameld via een enquête telefonisch of online, en dus niet meer ter plaatse.

3. Sectoren zonder seizoenspatroon, die volledig gesloten zijn

Voor sectoren die momenteel vrijwel volledig gesloten zijn (bijvoorbeeld reizen of bioscoopbezoek) zijn er momenteel geen consumptieve bestedingen meer. In die gevallen kan er dus ook geen prijswaarneming meer plaatsvinden.

Voor de sectoren waar er geen seizoenspatroon is in de maandelijkse prijszetting (o.a. bioscoop, sauna, … ) werden de laatst beschikbare prijzen gewoon doorgetrokken. Gelet op het feit dat deze prijzen in normale omstandigheden ook weinig fluctueren van maand tot maand, zullen deze prijzen meer dan waarschijnlijk ook de prijzen zijn wanneer deze sectoren terug kunnen openen. Dit zelfde principe wordt in normale tijden ook toegepast, zo worden bijvoorbeeld de prijzen op het einde van het voetbalseizoen doorgetrokken tot aan het begin van het nieuwe voetbalseizoen.Voor sectoren waar momenteel moeilijk prijzen opgenomen kunnen worden via een alternatieve bron (o.a. juweliers) wordt momenteel hetzelfde principe gehanteerd.

De meeste van deze sectoren zullen in juli terug openen waardoor geen imputaties meer nodig zullen zijn.

4. Sectoren met seizoenspatroon, die volledig gesloten waren

Voor gesloten sectoren waarbij de maand op maand prijsbewegingen gekenmerkt worden door een seizoenspatroon (o.a. buitenlandse reizen) kunnen de prijzen niet doorgetrokken worden, aangezien het doortrekken van de prijzen zou leiden tot een breuk in het seizoenspatroon van de indexreeks, waarbij de jaar-op-jaarmutaties (inflatie) beïnvloed worden. Gelet op het gewicht van deze sectoren zou dit ook de globale inflatie vertekenen zowel dit jaar als volgend jaar.

Voor deze sectoren werden de prijzen doorgetrokken maar daarbovenop gecorrigeerd met de maand-op-maand prijsbeweging van vorig jaar. Dit wil dus zeggen dat de maand-op-maand beweging van dit jaar overeenkomt met deze van vorig jaar en dat de inflatie percentages van april en mei voor deze sectoren gelijkaardig blijven aan die van maart.

De meeste van deze sectoren werden terug geopend halverwege de maand juni, vanaf juli zullen dan ook geen imputaties meer nodig zijn.

5. Aandeel van de consumptieprijsindex dat momenteel gebaseerd is op effectieve prijzen en doorgetrokken prijzen (met of zonder seizoenscorrectie)

Hieronder wordt het aandeel van de indexkorf weergegeven waarbij de prijsevolutie voor mei gebaseerd is op effectieve prijswaarneming, doorgetrokken prijzen zonder een seizoenscorrectie en doorgetrokken prijzen met een seizoenscorrectie:

  • effectieve prijswaarneming: 96,4%
  • doorgetrokken prijzen zonder een seizoenscorrectie: 1,4%
  • doorgetrokken prijzen met een seizoenscorrectie: 2,2%.

6. Lijst van productgroepen die momenteel getroffen zijn

De lijst van getroffen productgroepen met doorgetrokken prijzen zonder een seizoenscorrectie:

COICOP Omschrijving Opmerking
09.4.1.1 Sportieve en recreatieve evenementen (bijwonen)  
09.4.1.2 Sportieve en recreatieve evenementen (deelnemen aan)  Grotendeels alles, behalve enkele uitzonderingen zoals tennis of fitness
09.4.2.1 Bioscoop, theater en concerten  
09.6.0.1 Pakketreizen in België Enkel bosklassen
11.1.2.0 Kantines  
12.1.1.3 Diensten voor lichaamsverzorging  Enkel sauna
12.3.1.1 Juwelen  

De lijst van getroffen productgroepen met doorgetrokken prijzen met een seizoenscorrectie:

COICOP Omschrijving Opmerking
09.6.0.2 Pakketreizen naar het buitenland  
11.2.0.2 Vakantiecentra, campings en jeugdherbergen