Diversiteit naar herkomst in België

Op 01/01/2022 was 66,6% van de Belgische bevolking een Belg met Belgische achtergrond, 20,6% was een Belg met een buitenlandse achtergrond en 12,8% was een niet-Belg. Dat blijkt uit cijfers van Statbel, het Belgische statistiekbureau.

Bevolking naar herkomstgroep 

In absolute cijfers telt de Belgische bevolking 7.714.233 Belgen met Belgische achtergrond, 2.386.100 Belgen met een buitenlandse achtergrond en 1.483.675 niet-Belgen.

De groep Belg met een buitenlandse achtergrond is zeer divers:

• 49,6% heeft geen Belgische nationaliteit als eerst geregistreerde nationaliteit, maar heeft de Belgische nationaliteit intussen wel verworven.
• 50,4% heeft de Belgische nationaliteit als eerst geregistreerde nationaliteit, waarbij:
  • 20,6% twee ouders heeft met een buitenlandse eerst geregistreerde nationaliteit;
  • 29,8% één ouder heeft met een buitenlandse eerst geregistreerde nationaliteit.

Er zijn belangrijke verschillen wanneer de drie Belgische gewesten met elkaar worden vergeleken:

• Op Belgisch niveau was ongeveer twee derde van de bevolking Belg met Belgische achtergrond op 01/01/2022. Dat varieert van één op vier in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest naar twee op drie in het Waals Gewest en naar drie op vier in het Vlaams Gewest.
• Globaal genomen was één op vijf een Belg met een buitenlandse achtergrond. Dat percentage is het laagst in Vlaanderen met 15,2%, stijgt naar 24,0% in Wallonië, om te eindigen bij 39,8% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
• Het aandeel niet-Belgen in het Vlaams en het Waals gewest ligt rond de 10%. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is dat 35,9%.

Het is belangrijk op te merken dat de nationaliteit niet zegt of een persoon al dan niet gemigreerd is: de nationaliteit geeft eerder informatie over de herkomst van een persoon. Het geboorteland is een betere indicator om aan te duiden of iemand al dan niet een migratiebeweging gemaakt heeft naar België. Nagenoeg alle Belgen met Belgische achtergrond (98,4%) werden in België geboren. Tegelijk werd ook 69,8% van de Belgen met een buitenlandse achtergrond en 15,9% van de niet-Belgen in België geboren.

In de verschillende herkomstgroepen lijkt de proportie mannen en vrouwen gelijkmatig verdeeld te zijn. De leeftijd daarentegen is minder gelijkmatig verdeeld:

• Het aandeel Belg met Belgische achtergrond neemt duidelijk toe met de leeftijd: het bedraagt 53,3% bij de 0-17-jarigen, 64,6% bij de 18 tot 64-jarigen en 86,5% bij de 65-plussers.
• Opvallend is dat de minderjarigen die tot de herkomstgroep Belg met een buitenlandse achtergrond behoren, voornamelijk sterk vertegenwoordigd zijn in de subcategorieën waarbij de eigen eerst geregistreerde nationaliteit Belgisch is. Bij de 18-64-jarigen zien we net het omgekeerde: zij hebben frequenter een buitenlandse eigen eerst geregistreerde nationaliteit.
• Het aandeel niet-Belgen is het hoogst bij de 18-64-jarigen, namelijk 15,2%. De 0-17-jarigen volgen met 11,9% en de 65-plussers met 6,4%.

De diversiteit naar herkomst is de afgelopen decennia toegenomen in België:

• Het aandeel van de Belgen met Belgische achtergrond is afgenomen van 81,2% in 2002 naar 73,4% in 2012 en 66,6% in 2022.
• Het aandeel Belgen met een buitenlandse achtergrond steeg met 5,4% -punt tussen 2002 en 2012. Ook het laatste decennium steeg dit aandeel met 4,6%-punt.
• De proportie niet-Belgen nam toe van 8,2% in 2002 naar 10,6% in 2012 en naar 12,8% in 2022.

Bevolking naar herkomstnationaliteit

De Belgen met Belgische herkomst hebben allemaal een Belgische herkomstnationaliteit. Daarom focussen we in dit onderdeel enkel op de Belgen met een buitenlandse achtergrond en op de niet-Belgen.

We onderscheiden drie nationaliteitsgroepen van herkomst: buurland (Frankrijk, Nederland, Luxemburg, Duitsland, Verenigd Koninkrijk), EU27 en buiten de EU27. De grootste groep Belgen met een buitenlandse achtergrond en niet-Belgen, 51,8%, bevindt zich in de nationaliteitsgroep buiten de EU27. Daarna volgt de nationaliteitsgroep EU27 exclusief buurlanden (28,2%). Tot slot volgt de nationaliteitsgroep buurland (20%).

Opnieuw zijn er enkele belangrijke verschillen wanneer de drie gewesten met elkaar vergeleken worden:

• Het Vlaams Gewest lijkt een kleiner aandeel mensen te hebben wiens nationaliteitsgroep van herkomst in een EU27-land (exclusief de buurlanden) ligt: 21,6% ten opzichte van 28,2% op nationaal niveau. Tegelijk heeft Vlaanderen een groter aandeel mensen met een herkomstnationaliteit die buiten de EU27-zone ligt: 57,1% versus 51,8% op Belgisch niveau.
• In het Waals Gewest zien we het omgekeerd patroon: ten opzichte van het nationaal niveau is er een groter aandeel afkomstig uit een EU27-land (exclusief de buurlanden): 38,9% en een kleiner aandeel afkomstig uit een land buiten de EU27-zone: 38,4%.
• Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft het kleinste aandeel mensen afkomstig uit een buurland: 13,8% in vergelijking met 20,0% op nationaal niveau. Ook bevat dit gewest het grootste aandeel mensen met een herkomstnationaliteit die buiten de EU27-zone ligt: 60,5%, in vergelijking met 57,1% in Vlaanderen en 38,4% in Wallonië.

Er zijn in de laatste decennia enkele verschuivingen terug te vinden:

• De laatste 20 jaar nam het aandeel mensen behorend tot de nationaliteitsgroep van herkomst buurland af: van 27,6% in 2002 naar 23,3% in 2012 en tot 20,0% in 2022.
• Omgekeerd zien we een toename van de nationaliteitsgroep van herkomst buiten de EU27-zone, die stijgt van 39,6% in 2002 naar 48,1% in 2012 om te eindigen bij 51,8% in 2022.

Waarom en hoe

België is een divers land en de diversiteit neemt toe. De vraag naar cijfermateriaal over de diversiteit van de bevolking neemt jaar na jaar toe, zowel vanuit de academische wereld als bij beleidsmakers. Om aan die vraag te beantwoorden, besloot Statbel deze tabellen over de Belgische bevolking naar herkomst op te stellen. Een tijdreeks van 2000 tot en met 2022 laat tegelijk toe de evolutie van de diversiteit naar herkomst te bestuderen.

Bij het opstellen van deze nieuwe statistiek heeft Statbel uitgebreid andere partners geconsulteerd, zowel experten demografie bij de regionale partners als enkele experten op het gebied van internationale migratie. De indeling in de herkomstgroepen en de naamgeving van de verschillende groepen werden afgetoetst en heeft geleid tot de onderstaande consensus.

De statistiek naar herkomst is gebaseerd op de volgende kenmerken: de eigen huidige en eerst geregistreerde nationaliteit en de eerst geregistreerde nationaliteit van beide ouders. Op basis daarvan worden drie grote herkomstgroepen onderscheiden:

1. Belg met Belgische achtergrond;
2. Belg met een buitenlandse achtergrond;
3. Niet-Belg.

De tweede groep, Belgen met een buitenlandse achtergrond, is zeer divers en wordt daarom verder onderverdeeld in enkele subgroepen:

• Belg met een buitenlandse achtergrond;
  • Belgische eerst geregistreerde nationaliteit;
    • Eén ouder met een buitenlandse eerst geregistreerde nationaliteit;
    • Beide ouders met een buitenlandse eerst geregistreerde nationaliteit;
• Buitenlandse eerst geregistreerde nationaliteit.

Daarnaast werd de nationaliteit van herkomst bepaald. Die werd samengenomen in de volgende nationaliteitsgroepen van herkomst:

1. Belg (enkel en alleen de mensen in de herkomstgroep Belg met Belgische achtergrond);
2. Buurland: Duitsland, Frankrijk, Nederland, het Groothertogdom Luxemburg en het Verenigd Koninkrijk worden als buurland beschouwd;
3. EU27 (exclusief België en de buurlanden);
4. Buiten EU27 (exclusief buurlanden).

De indeling van de Belgische bevolking naar herkomstgroep en nationaliteitsgroep van herkomst wordt meer in detail besproken in de documentatie en in twee beslisbomen beschikbaar in de tabellen.